"Ο κίνδυνος της γεωπολιτικής ειρωνείας: Γιατί η άποψη του Μάζη δεν πρέπει να γίνει ελληνική εξωτερική πολιτική"

Η πρόσφατη δήλωση του γεωπολιτικού αναλυτή Γιάννη Μάζη για το Ιράν – "δεν μπορεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα μια χώρα που συνομιλεί με τον Θεό" – ακούγεται σαν ευφυής ειρωνεία. Όταν όμως τέτοιες θέσεις πλησιάζουν κυβερνητικά γραφεία, η ειρωνεία μετατρέπεται σε στρατηγικό λάθος με επικίνδυνες συνέπειες. Εδώ εξηγούμε γιατί η Ελλάδα πρέπει να αποστασιοποιηθεί από αυτό το αφήγημα.

---

Συντάκτης: Νίκος Πανόπουλος

Η πρόσφατη δήλωση του γεωπολιτικού αναλυτή Γιάννη Μάζη για το Ιράν – "δεν μπορεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα μια χώρα που συνομιλεί με τον Θεό" – ακούγεται σαν ευφυής ειρωνεία. Όταν όμως τέτοιες θέσεις πλησιάζουν κυβερνητικά γραφεία, η ειρωνεία μετατρέπεται σε στρατηγικό λάθος με επικίνδυνες συνέπειες. Εδώ εξηγούμε γιατί η Ελλάδα πρέπει να αποστασιοποιηθεί από αυτό το αφήγημα.

1. Το Λογικό Αδιέξοδο: "Συνομιλώ με τον Θεό" ως Πολιτικό Κριτήριο

Ο Μάζης υπονοεί ότι οι ηγέτες του Ιράν είναι απρόβλεπτοι λόγω θρησκευτικής μεταφυσικής, σε αντίθεση με "ορθολογικές" πυρηνικές δυνάμεις. Αυτή η άποψη καταρρέει με την πρώτη επαφή με την πραγματικότητα:

• Πακιστάν: Θρησκευτικό κράτος με πυρηνικά όπλα, όπου ισλαμική ρητορική συνυπάρχει με αυστηρές διαδικασίες ελέγχου.

• Ισραήλ: Ο Νετανιάχου αποκαλεί συχνά το Ισραήλ "έθνος του Ευαγγελίου", χωρίς να αμφισβητείται η τεχνοκρατική αξιοπιστία του πυρηνικού του οπλοστασίου.

• Ινδία: Ινδουιστικές κυβερνήσεις διαχειρίζονται πυρηνικά όπλα, ενώ ηγετικές δηλώσεις αναφέρονται σε θεϊκή καθοδήγηση.

Το μήνυμα: Το κριτήριο "συνομιλώ με τον Θεό" είναι απολύτως αυθαίρετο. Αν εφαρμοζόταν καθολικά, θα έπρεπε να απαγορεύσουμε πυρηνικά όπλα σε 40+ κράτη – συμπεριλαμβανομένων συμμάχων μας.

2. Ο Κίνδυνος της Ελληνικής Υιοθέτησης: Γεωπολιτική Αυτοκτονία

Η υιοθέτηση τέτοιας ρητορικής από την Ελλάδα θα είχε άμεσες αρνητικές συνέπειες:

• Διπλωματική Μονομαχία: Το Ιράν είναι κρίσιμος παίκτης στη σταθερότητα του Κόλπου και της Μέσης Ανατολής. Εκτόξευση ρητορικής εναντίον του θα:

  • Ενισχύσει τον τουρκο-ιρανικό άξονα εναντίον ελληνικών συμφερόντων.

• Κυρώσεις-Αντίποινα: Το Ιράν έχει ισχυρές επιρροές σε Λίβανο, Ιράκ, Υεμένη. Μπορεί να:

  • Ενισχύσει τη μετανάστευση προς Ευρώπη μέσω Τουρκίας, αυξάνοντας την πίεση στα ελληνικά σύνορα.

  • Σαμποτάρει ενεργειακές συμφωνίες (π.χ. EastMed) μέσω “συμμαχικών δυνάμεων” .

3. Η Υποκρισία του "Ορθολογισμού": Διπλά Μέτρα

Ο Μάζης επικαλείται τον "ορθολογισμό" των υπαρχουσών πυρηνικών δυνάμεων. Αλλά:

• ΗΠΑ: 45% των Ρεπουμπλικανών πιστεύει ότι "ο Θεός έδωσε την Παλαιστίνη στους Ισραηλινούς" (Pew Research, 2024).

• Ρωσία: Ο Πούτιν χρησιμοποιεί ορθόδοξη ρητορική για να δικαιολογήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία.

• Ινδία: Ο Μόντι μίλησε για "αγία αποστολή" στην Κασμίρ.

Ερώτηση: Γιατί ο "ορθολογισμός" απαιτείται μόνο για μουσουλμανικά κράτη; Αυτή η προκατάληψη (orientalist double standard) θα βλάψει την εικόνα της Ελλάδας ως αμερόληπτου μεσογειακού μεσάζοντα.

4. Το Πραγματικό Ζήτημα: Αποτρεπτικότητα, όχι Θρησκευτικότητα

Το διεθνές δίκαιο δεν απαγορεύει πυρηνικά όπλα βάσει θρησκευτικών πεποιθήσεων, αλλά βάσει:

• Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT): Το Ιράν είναι υπογράφων.

• Παραβιάσεις διαπίστευσης IAEA (π.χ. μη δήλωση εγκαταστάσεων).

Η ελληνική θέση πρέπει να στηλιτεύει παραβιάσεις – όχι να δαιμονοποιεί θρησκεία. Η ειρωνική γενίκευση του Μάζη:

• Ακυρώνει διπλωματικούς μηχανισμούς (π.χ. επιστροφή στη JCPOA).

• Ενισχύει την ιρανική προπαγάνδα περί "δυτικού ιμπεριαλισμού".

Συμπέρασμα: Μια Επικίνδυνη Παράβαση

Σε μια εποχή που η Ελλάδα θέλει να λειτουργεί ως γεωπολιτική γέφυρα (Ευρώπη - Μέση Ανατολή - Κόλπος), η υιοθέτηση ρητορικής που:

• Παραβιάζει διεθνές δίκαιο,

• Δαιμονοποιεί θρησκείες,

• Εντείνει συγκρούσεις,
  θα ήταν εθνικό στρατηγικό παράπτωμα.

Το κράτος δεν μπορεί να στηριχτεί σε γεωπολιτική σάτιρα και ειρωνἰες. Χρειάζεται επιστημονική αξιολόγηση, σεβασμός στο διεθνές δίκαιο, και μια εξωτερική πολιτική χωρίς δόγμα θρησκευτικής υπεροχής. Η εναλλακτική είναι η συμμετοχή μας σε ένα παιχνίδι με μη μηδενικό άθροισμα – όπου η Ελλάδα θα είναι ο πρώτος ηττημένος.

---

Σημείωμα Συντάκτη:

Η δημοσιογραφία υπηρετεί τα γεγονότα, όχι την ειρωνεία. Οι απόψεις του κ. Μάζη μπορούν να συζητούνται σε καφενιακές αίθουσες. Όταν όμως αφορούν εξωτερική πολιτική, η Ελλάδα οφείλει να μιλάει τη γλώσσα της ευθύνης – όχι του σαρκασμού.

---