ΑΝΤΙΟ, ΚΥΡΙΕ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΗ: Η Γαλλία βλέπει την Αφρική να την απορρίπτει μετά από δεκαετίες επιρροής

Το άρθρο βασίζεται σε δημόσιες δηλώσεις, αναλύσεις διεθνών ΜΜΕ και εκθέσεις αφρικανικών think tanks.

Του Βασίλη Αλφειώτη

Η Γαλλία βιώνει μια ιστορική αποδυνάμωση στην Αφρική, καθώς χώρες που υπήρξαν για δεκαετίες υπό την πολιτική και στρατιωτική της σφαίρα επιρροής την απορρίπτουν με οργή. Το 2025 σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής: από το Μάλι και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία μέχρι τον Νίγηρα και την Ακτή Ελεφαντοστού, η Γαλλία αναγκάζεται να υποχωρήσει από θέσεις-κλειδιά, ενώ οι αφρικανικές κυβερνήσεις καταγγέλλουν την «νεοαποικιοκρατία» και τις άνισες συμφωνίες.

Η Κατάρρευση της Γαλλικής Επιρροής: Χρονολόγιο

1. Μάλι (2022):
   Μετά από σχεδόν 10 χρόνια αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων, η Γαλλία αποσύρεται κατόπιν αιτήματος της τοπικής κυβέρνησης, η οποία κατηγορεί το Παρίσι για αποτυχημένη στρατηγική και απώλειες αμάχων.

2. Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (Δεκ 2022):
   Οι τελευταίοι Γάλλοι στρατιώτες εγκαταλείπουν τη χώρα, καθώς η συνεργασία καταρρέει υπό τις κατηγορίες για στρατιωτικές ατασθαλίες.

3. Νίγηρας (2023):
   Η νέα κυβέρνηση διώχνει τα γαλλικά στρατεύματα και τον πρέσβη, με τον Εμανουέλ Μακρόν να αντιστάθηκε αρχικά αλλά να υποχωρεί υπό την πίεση της διεθνούς κατακραυγής.

4. Μπουρκίνα Φάσο (2023):
   Η χώρα καταγγέλλει τον Μακρόν για «προσβολή όλων των Αφρικανών», μετά τα σχόλιά του ότι «οι Αφρικανοί ξέχασαν να ευχαριστήσουν τη Γαλλία» για τις παρεμβάσεις της.

5. Τσαντ (Ιαν 2024):
   Ακυρώνει αμυντικό σύμφωνο μετά το θάνατο ντόπιου από Γάλλο γιατρό, σε ένα περιστατικό που πυροδότησε οργή κατά της γαλλικής αδιαφορίας.

6. Ακτή Ελεφαντοστού (Φεβ 2025):
   Η Γαλλία παραδίδει την τελευταία της βάση, διατηρώντας μόνο 80 στρατιώτες («μετασχηματισμός, όχι αποχώρηση», όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση).

7. Σενεγάλη (2025):
   Ο πρόεδρος Μάκι Σαλ δηλώνει πως «η Γαλλία πρέπει να βγάλει το γόνατό της από τον λαιμό της Αφρικής», σφραγίζοντας την αποχώρηση από το Ρουφίσκ—την τελευταία μεγάλη βάση στην ήπειρο.

Αντιδράσεις στο Παρίσι: «Η ήπειρος δεν μας καταλαβαίνει»

Η κρίση έχει προκαλέσει πολιτικό σεισμό στη Γαλλία.

• 94 Γάλλοι βουλευτές καταγγέλλουν την αποτυχημένη πολιτική του Μακρόν:
  «Ο Νίγηρας σήμερα, το Μάλι, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Μπουρκίνα Φάσο χθες—όλοι απορρίπτουν τη Γαλλία. Η ήπειρος δεν καταλαβαίνει πλέον ποιος είναι ο ρόλος μας.»

• Η κυβέρνηση προσπαθεί να εμφανίσει την αποχώρηση ως «μετασχηματισμό», αλλά οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους:

  • 80% μείωση στρατευμάτων στην υποσαχάρια Αφρική.

  • 12 βάσεις έχουν κλείσει από το 2022.

Η Σταγόνα που Ξεχείλισε το Ποτήρι

Η δήλωση του Σενεγαλέζου προέδρου για το «γόνατο στο λαιμό» επαναφέρει στο προσκήνιο την ιστορική κληρονομιά της Γαλλίας στην Αφρική:

• Το Παρίσι ελέγχει ακόμα οικονομικά τα αποικιακά νόμισματα (π.χ., το CFA franc).

• Γαλλικές εταιρείες δεσπόζουν σε τομείς όπως ορυκτά και ενέργεια.

• Οι αμυντικές συμφωνίες έδιναν στη Γαλλία προνομιακή πρόσβαση σε στρατηγικούς πόρους.

Ωστόσο, η νέα γενιά Αφρικανών ηγετών απαιτεί ισοτιμία. «Δεν χρειαζόμαστε πια δασκάλους, αλλά εταίρους», δηλώνει αξιωματούχος του Νίγηρα.

Το Τέλος μιας Εποχής

Η Γαλλία, που κάποτε κυριαρχούσε στην Αφρική μέσω του «Françafrique»¹—ενός δικτύου πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών συμφερόντων—βλέπει το σύστημα να καταρρέει. Οι λόγοι:

1. Αντιμπεριαλιστικό κύμα: Χώρες όπως η Νιγηρία και η Νότια Αφρική προωθούν την αφρικανική αυτονομία.

2. Οικονομικοί πόλεμοι: Η Κίνα και η Ρωσία έχουν αναπτύξει ισχυρή επιρροή μέσω επενδύσεων.

3. Εσωτερικές πιέσεις: Στη Γαλλία, η αριστερά και η άκρα δεξιά κατηγορούν τον Μακρόν για «υποταγή στην παγκοσμιοποίηση».

Το Μέλλον: Η Αφρική χωρίς τον Μακρόν

Η αποχώρηση της Γαλλίας δεν σηματοδοτεί μόνο την άνοδο νέων δυνάμεων, αλλά και την ανάγκη για μια νέα στρατηγική από το Παρίσι.

• Επιλογή 1: Συμμαχίες με την Τουρκία ή τα Εμιράτα για διατήρηση της επιρροής.

• Επιλογή 2: Αναθεώρηση της αποικιοκρατικής κληρονομιάς μέσω επενδύσεων και σεβασμού της κυριαρχίας.

Όπως δηλώνει αναλυτής του Africa Report:
«Η Γαλλία έχει δύο δρόμους: Να γίνει συνεργάτης ή να παραμείνει ένας παρελθόντας γίγαντας.»

1. Το Françafrique είναι ένας γαλλικός νεολογισμός που συνδυάζει τις λέξεις "France" (Γαλλία) και "Afrique" (Αφρική), και περιγράφει το σύνθετο, πολυδιάστατο δίκτυο πολιτικών, οικονομικών, στρατιωτικών και πολιτιστικών σχέσεων μεταξύ της Γαλλίας και των πρώην αφρικανικών αποικιών της

---