Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΚΙΣΤΑΝ ΕΓΕΙΡΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ

Από τον Insider

Η Τουρκική Κρατική Πετρελαϊκή Εταιρεία (TPAO) και οι εθνικές πετρελαϊκές εταιρείες του Πακιστάν ετοιμάζονται να ξεκινήσουν εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ανοιχτά των πακιστανικών ακτών, με σχέδια για ευρύτερη συνεργασία στους τομείς της εξόρυξης, του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των σπάνιων γαιών.

Εδώ είναι μια ανάλυση των βασικών γεωπολιτικών ανησυχιών που προκύπτουν από τα στοιχεία σχετικά με τη συμφωνία TPAO-Πακιστάν, βασισμένη στο πλαίσιο των προηγούμενων δραστηριοτήτων της TPAO στη Σομαλία:

1. Προηγούμενο Πρότυπο και Προβληματισμοί για τη Διαφάνεια:

   • Η αποκλειστική απόκτηση δικαιωμάτων, η έλλειψη διαγωνισμών και η δωρεάν παροχή σεισμικών δεδομένων στη Σομαλία υποδηλώνουν ένα μοντέλο που μπορεί να μην ακολουθεί τις βέλτιστες πρακτικές διεθνούς διαφάνειας. Αυτό δημιουργεί άμεσα ερωτήματα σχετικά με το πόσο ανταγωνιστικές και διαφανείς ήταν οι διαδικασίες παραχώρησης δικαιωμάτων στο Πακιστάν.

   • Κρίσιμο Ερώτημα για το Πακιστάν: Υπήρξε πραγματικά ανταγωνιστικός διαγωνισμός για αυτά τα μπλοκ; Πώς διασφαλίζεται ότι το Πακιστάν εξασφάλίζει τη βέλτιστη δυνατή συμφωνία;

2. Άνιση Οικονομική Δομή:

   • Το σομαλικό μοντέλο (5% royalty, 90% ανάκτηση κόστους, 100% εξαγωγές αφορολόγητες, διατήρηση εγχώριων κερδών) αποτελεί σημαντική ανισορροπία υπέρ της TPAO. Η εφαρμογή παρόμοιων όρων στο Πακιστάν θα μπορούσε να περιορίσει σημαντικά τα άμεσα οικονομικά οφέλη για το Πακιστάν, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια.

   • Κρίσιμο Ερώτημα για το Πακιστάν: Ποια είναι η ακριβής δομή royalty και κατανομής εσόδων; Πώς συγκρίνεται το ποσοστό ανάκτησης κόστους με άλλες διεθνείς συμφωνίες του Πακιστάν; Πώς θα μεγιστοποιηθούν τα έσοδα για το Πακιστάν;

3. Κίνδυνοι Εξάρτησης από Εξαγωγές και Έλλειψη Εγχώριων Οφελών:

   • Το δικαίωμα της TPAO να εξάγει το 100% αφορολόγητα και να διατηρεί κέρδη από εγχώριες πωλήσεις στη Σομαλία υπονομεύει την ενεργειακή ασφάλεια και τις δυνατότητες βιομηχανικής ανάπτυξης της χώρας. Η εφαρμογή παρόμοιων όρων στο Πακιστάν θα μπορούσε να εμποδίσει την επίτευξη στόχων όπως η μείωση των εισαγωγών ενέργειας ή η δημιουργία τοπικών βιομηχανικών δυνατοτήτων.

   • Κρίσιμο Ερώτημα για το Πακιστάν: Υπάρχουν εγγυήσεις για την προτεραιότητα των εγχώριων αναγκών ενέργειας; Πώς θα ωφεληθεί η πακιστανική οικονομία από τα κέρδη πέραν των royalty/φόρων; Πώς θα προωθηθεί η ανάπτυξη της τοπικής πετρελαϊκής και αερίου βιομηχανίας;

4. Ζητήματα Ελέγχου και Κυριαρχίας:

   • Μεταβίβαση Δικαιωμάτων: Το δικαίωμα της TPAO να μεταβιβάζει μπλοκ χωρίς έγκριση της κυβέρνησης (όπως στη Σομαλία) υπονομεύει τον έλεγχο του Πακιστάν επί των πολύτιμων πόρων του.

   • Ρόλος Ασφαλείας: Η χαρακτηρισμός των τουρκικών δυνάμεων ως "ασφάλεια έργου" δημιουργεί προηγούμενο για ξένες στρατιωτικές δυνάμεις σε πακιστανικά ύδατα με αυτόν τον συγκεκριμένο ρόλο. Πώς συνάδει αυτό με τις υπάρχουσες δομές ασφαλείας του Πακιστάν;

   • Κρίσιμο Ερώτημα για το Πακιστάν: Ποιες είναι οι ακριβείς διατάξεις για τη μεταβίβαση δικαιωμάτων; Ποιος ελέγχει τις στρατιωτικές δυνάμεις και το πλαίσιο της ασφάλειας στην περιοχή; Πώς διασφαλίζεται η πλήρης κυριαρχία του Πακιστάν επί των δραστηριοτήτων;

5. Γεωπολιτικές Συγχωνεύσεις και Προβληματισμοί:

   • Ενίσχυση Τουρκίας-Πακιστάν: Η συμφωνία ενισχύει τους οικονομικούς και στρατηγικούς δεσμούς μεταξύ Άγκυρας και Ισλαμαμπάντ, εντάσσοντας την ενεργειακή συνεργασία στο ευρύτερο πλαίσιο της στρατηγικής σύγκλισης.

   • Αντίθεση με Άλλους Παίκτες: Η αυξανόμενη τουρκική παρουσία στην περιοχή, ιδιαίτερα σε έναν τομέα τόσο σημαντικό όπως η ενέργεια, μπορεί να προκαλέσει ανησυχίες σε άλλες περιφερειακές δυνάμεις όπως η Ινδία ή το Ιράν, ή σε μεγάλες δυνάμεις με συμφέροντα στην περιοχή (π.χ. Κίνα, ΗΠΑ).

   • Προηγούμενο της Σομαλίας: Οι ανησυχίες σχετικά με τις πρακτικές της TPAO στη Σομαλία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους αντιπάλους της Τουρκίας για να υπονομεύσουν την αξιοπιστία της ή να ασκήσουν πίεση στο Πακιστάν.

   • Προβληματισμοί για το Πακιστάν: Η συνεργασία με την TPAO ενδέχεται να θεωρηθεί ως μια στροφή προς την Τουρκία μακριά από άλλους παραδοσιακούς ή νέους εταίρους. Το Πακιστάν πρέπει να ισορροπήσει αυτές τις σχέσεις προσεκτικά.

6. Προβληματισμοί για τη Διακυβέρνηση και τη Διαφάνεια στο Πακιστάν:

   • Η εφαρμογή μιας συμφωνίας με όρους παρόμοιους με αυτούς της Σομαλίας θα μπορούσε να υποδηλώνει αδυναμίες στη διαπραγματευτική ικανότητα ή τη διακυβέρνηση της χώρας στον τομέα των φυσικών πόρων. Θα μπορούσε να τροφοδοτήσει υποψίες για ευνοιοκρατία ή έλλειψη διαφάνειας.

   • Κρίσιμο Ερώτημα για το Πακιστάν: Πώς διασφαλίζεται η μέγιστη διαφάνεια στη διαδικασία παραχώρησης και στη διαχείριση της συμφωνίας; Πώς θα διασφαλιστεί ότι η συμφωνία εξυπηρετεί το μακροπρόθεσμο εθνικό συμφέρον;

Συμπέρασμα:

Η συμφωνία TPAO-Πακιστάν εγείρει σημαντικά γεωπολιτικά ερωτήματα, κυρίως λόγω των προηγούμενων πρακτικών της TPAO στη Σομαλία που χαρακτηρίζονται από έλλειψη διαφάνειας, οικονομική ανισορροπία και περιορισμό του ελέγχου της οικοδεσπότης χώρας. Το κεντρικό γεωπολιτικό ερώτημα για το Πακιστάν είναι: Έχει το Πακιστάν διασφυλίσει σημαντικά καλύτερους όρους σε σχέση με τη Σομαλία, ή κινδυνεύει να εισέλθει σε μια συμφωνία που ευνοεί δυσανάλογα την τουρκική εταιρεία και υπονομεύει την οικονομική του ανάπτυξη και την κυριαρχία του στον τομέα των πόρων;

Η απάντηση του Πακιστάν σε αυτές τις ανησυχίες – μέσω της διαφάνειας των όρων, της διασφάλισης δίκαιων οικονομικών αποδόσεων, της διατήρησης του ελέγχου και της αποτελεσματικής διακυβέρνησης – θα καθορίσει εάν αυτή η συμφωνία αποτελεί στρατηγική ευκαιρία ή προηγούμενο για προβληματικές συνεργασίες στον τομέα των φυσικών πόρων. Η διεθνής κοινότητα και οι παρατηρητές στην περιοχή θα παρακολουθούν προσεκτικά.

---