ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ; ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ, ΣΥΝΟΡΑ ΚΑΙ ΠΑΛΙΕΣ ΠΛΗΓΕΣ: ΜΑΛΑΙΣΙΑ VS ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ

Aug 11, 2025

Του Βασίλη Αλφειώτη | 12ή Αυγούστου 2025

Νέα ένταση ανάμεσα σε Ινδονησία και Μαλαισία αναζωπυρώνει φόβους για σύγκρουση στην Νοτιοανατολική Ασία

Μια μακροχρόνια και εκρηκτική διαμάχη για το πετρέλαιο και τα σύνορα στην καρδιά της Νοτιοανατολικής Ασίας έχει αναζωπυρωθεί, τροφοδοτώντας ανησυχίες για μια νέα περιφερειακή κρίση. Η επίμονη διαμάχη μεταξύ της Ινδονησίας και της Μαλαισίας για τον έλεγχο της στρατηγικής θαλάσσιας περιοχής του Ambalat, πλούσιας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, βρίσκεται και πάλι στο προσκήνιο, με τις πρόσφατες συνοριακές συγκρούσεις στην περιοχή να αποτελούν προειδοποιητικό σημάδι για τους αναλυτές.

Κρυφοί εμπλεκόμενοι παίκτες: Η σιωπή των ΗΠΑ και η ουδέτερη στάση της Κίνας

Πέρα από το πρωτογενές μέτωπο μεταξύ Τζακάρτα και Κουάλα Λουμπούρ, η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις κινήσεις των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, παρά τις έντονες γεωπολιτικές τους ανταγωνισμούς στην Ασία-Ειρηνικό, φαίνεται να έχουν υιοθετήσει διακριτικές και ουδέτερες θέσεις στο ζήτημα του Ambalat, αποφεύγοντας κάθε ενεργό εμπλοκή.

Η θέση των ΗΠΑ: Προσεκτική ουδετερότητα

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έχει λάβει επίσημη θέση στο θέμα του Ambalat, αλλά έχει επανειλημμένα τονίσει την υποστήριξή της στην επίλυση διαφορών μέσω του διεθνούς δικαίου και των διαδικασιών του UNCLOS (Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας). Αξιωματούχοι του State Department έχουν δηλώσει σε διαβουλεύσεις ότι:

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύουν στην ειρηνική επίλυση των θαλάσσιων διαφορών και την προστασία της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, που είναι ζωτικής σημασίας για την περιφερειακή σταθερότητα.»

Ωστόσο, η Ουάσιγκτον έχει αποφύγει να καταδικάσει ή να υποστηρίξει άμεσα οποιαδήποτε από τις δύο πλευρές. Αυτή η ουδετερότητα αντανακλά την ευρύτερη στρατηγική των ΗΠΑ στην Νοτιοανατολική Ασία:

Εξισορρόπηση της Κίνας: Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εντείνει τις αμυντικές τους συνεργασίες με χώρες της ASEAN, συμπεριλαμβανομένης της Μαλαισίας, αλλά δεν έχουν προσανατολιστεί προς την αποσταθεροποίηση διμερών διαφορών.
Προτεραιότητα στο UNCLOS: Η κυβέρνηση των ΗΠΑ υπογραμμίζει συνεχώς την ανάγκη συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο, μια θέση που ευνοεί την Μαλαισία, η οποία έχει επικαλεστεί αποφάσεις του ICJ (Διεθνές Δικαστήριο).

Η θέση της Κίνας: Στρατηγική ουδετερότητα και οικονομική διπλωματία

Η Κίνα, η οποία έχει αναδειχθεί σε σημαντικό εμπορικό εταίρο τόσο της Ινδονησίας όσο και της Μαλαισίας, έχει υιοθετήσει μια πιο διακριτική στάση. Το Πεκίνο δεν έχει λάβει επίσημη θέση στο θέμα του Ambalat, αλλά έχει τονίσει την ανάγκη για «ειρηνική συνύπαρξη» στην περιοχή.

Οικονομικές συμφέροντα: Η Κίνα αποτελεί τον κύριο εμπορικό εταίρο και για τις δύο χώρες, με διμερείς εμπορικούς δρόμους που ξεπερνούν τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Η σταθερότητα στην Νοτιοανατολική Ασία είναι κρίσιμη για τις πρωτοβουλίες του One Belt One Road (BRI) της Κίνας.
Πολυμερής προσέγγιση: Σε δηλώσεις της, η Κίνα έχει καλέσει την ASEAN να διαχειριστεί τις διαφορές της μέσω διαλόγου, μια θέση που συνάδει με την πολιτική μη παρέμβασης της χώρας.

Γεωπολιτικές υπονοούσες

Παρόλο που οι ΗΠΑ και η Κίνα δεν έχουν εμπλακεί άμεσα, οι ειδικοί σημειώνουν ότι η διαμάχη του Ambalat εντάσσεται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό παιχνίδι:

Ηγεσία των ΗΠΑ στην περιοχή: Η Ουάσιγκτον έχει εντείνει τις ναυτικές της ασκήσεις στην Νοτιοανατολική Ασία, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με τη Μαλαισία, ως μέρος της στρατηγικής της για την αντιμετώπιση της επεκτατικότητας της Κίνας.
Κινεζική διπλωματία: Το Πεκίνο έχει επενδύσει σε υποδομές στην Ινδονησία (π.χ. σιδηροδρομικές γραμμές υψηλής ταχύτητας) και στην Μαλαισία (π.χ. λιμένες), δημιουργώντας οικονομική εξάρτηση που μπορεί να αποτρέψει τις δύο χώρες από την προσέγγιση των ΗΠΑ.

Η σιωπή των μεγάλων δυνάμεων: Μια ευκαιρία για την ASEAN;

Η ουδετερότητα των ΗΠΑ και της Κίνας έχει δώσει στην ASEAN μια ευκαιρία να αναλάβει πρωτοβουλία. Οι χώρες της ASEAN, συμπεριλαμβανομένης της Μαλαισίας (που ασκεί την προεδρία της ASEAN το 2025), έχουν προωθήσει τον διάλογο μέσω του μηχανισμού τους για την επίλυση διαφορών.

Συμφωνία του 2025: Οι υπουργοί Εξωτερικών της ASEAN συμφώνησαν τον Μάρτιο να «εντείνουν τις προσπάθειές τους» για την επίλυση των διαφορών στα θαλάσσια σύνορα, αν και δεν αναφέρθηκαν συγκεκριμένα μέτρα για το Ambalat.
Προτάσεις κοινής ανάπτυξης: Η Ινδονησία και η Μαλαισία έχουν συζητήσει εδώ και χρόνια την ιδέα της κοινής ανάπτυξης πόρων στην περιοχή του Ambalat, αλλά η πρόοδος έχει σταματήσει λόγω εθνικιστικών ανησυχιών.

Το μέλλον του Ambalat: Μια κρίση που μπορεί να αποτραπεί;

Με τις δύο χώρες να δεσμεύονται στον διάλογο —η Μαλαισία πρόσφατα πρότεινε νέες συνομιλίες υπό τον UNCLOS— οι αναλυτές πιστεύουν ότι μια κλιμάκωση μπορεί να αποτραπεί. Ωστόσο, οι κίνδυνοι παραμένουν:

Εθνικισμός: Η αντιπολίτευση στη Μαλαισία κατηγορεί τον πρωθυπουργό Ανουάρ ότι είναι πολύ μαλακός, ενώ στην Ινδονησία, τα εθνικιστικά συνθήματα παραμένουν έντονα.
Στρατιωτική προετοιμασία: Και οι δύο χώρες έχουν ενισχύσει την παρουσία τους στην περιοχή του Ambalat, με τις πρόσφατες αναφορές να κάνουν λόγο για νέα ραντάρ και ναυτικές ασκήσεις.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα παραμένουν στο παρασκήνιο, αλλά η σιωπή τους μπορεί να μην διαρκέσει για πάντα. Καθώς η ένταση στο Ambalat αυξάνεται, η διεθνής κοινότητα ελπίζει ότι η διπλωματία θα υπερισχύσει της σύγκρουσης στην καρδιά της Νοτιοανατολικής Ασίας.