Η Συνθήκη Ζανγκεζούρ: Προδοσία ή Ρεαλιστική Συμφωνία για την Αρμενία; Μια Διπλωματική Κρίση στον Καύκασο.

Η Συμφωνία των ΗΠΑ για τον Διάδρομο Ελέγχει την Αρμενική Γη, Εγείροντας Ερωτήματα για Εθνική Συνέπεια

Aug 10, 2025

Του Βασίλη Αλφειώτη | 10η Αυγούστου 2025

Ιστορικό Υπόβαθρο

Η σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, βαθιά ριζωμένη στον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (2020) και τις προηγούμενες συγκρούσεις του 20ου αιώνα, έχει καταστεί ένας κόμβος γεωπολιτικών ανταγωνισμών. Το Αζερμπαϊτζάν, υποστηριζόμενο από την Τουρκία, έχει διεκδικήσει τον έλεγχο του θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ενώ η Ρωσία διατηρούσε ιστορικά την ισορροπία ως εγγυητής ασφαλείας της Αρμενίας. Ωστόσο, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 αποδυνάμωσε την επιρροή της στην περιοχή, δημιουργώντας ένα κενό που η Διοίκηση Τραμπ έχει φαινομενικά εκμεταλλευτεί.

Η Υπό Διαπραγμάτευση Συμφωνία: Λεπτομέρειες και Αντιδράσεις

Σύμφωνα με πληροφορίες, η συμφωνία που προσφέρεται από τις ΗΠΑ προβλέπει:

Έλεγχο των ΗΠΑ στον Διάδρομο Ζανγκεζούρ: Η Αρμενία θα παραχωρήσει τον έλεγχο μιας 43χλμ. ζώνης διαμετακόμισης στο Σιουνίκ της Αρμενίας, συνδέοντας το Αζερμπαϊτζάν με το Ναχτσιβάν (ένα θύλακα του Αζερμπαϊτζάν που περιβάλλεται από αρμενικό έδαφος).
Οικονομικά Οφέλη για τις ΗΠΑ: Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η διαδρομή θα αποφέρει δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για αμερικανικές εταιρείες.
Προσωπικές Εγγυήσεις για τον Πασινιάν: Οι ισχυρισμοί υποστηρίζουν ότι η συμφωνία διασφαλίζει την προσωπική ασφάλεια του Πασινιάν και της οικογένειάς του, καθώς αντιμετωπίζει αυξανόμενη εσωτερική αντίδραση.

Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει επαινέσει τη συμφωνία ως "Ιστορική Ημέρα," ελπίζοντας να ενισχύσει την κληρονομιά του ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του 2026. Ωστόσο, οι επικριτές τον κατηγορούν ότι προωθεί γεωπολιτικά συμφέροντα εις βάρος της αρμενικής κυριαρχίας.

Αντίθεση Απόψεων: Προδοσία ή Ρεαλιστική Συμφωνία;

Η Θέση της Προδοσίας

Εθνική Υποχώρηση: Οι εθνικιστές στην Αρμενία καταγγέλλουν τη συμφωνία ως "παράδοση" της αρμενικής γης, παραβιάζοντας το Σύνταγμα (Άρθρο 11), το οποίο ορίζει το Σιουνίκ ως αναπόσπαστο τμήμα της χώρας.
Προσωπικές Αμοιβές: Οι μυστικές ρήτρες ασφάλειας για τον Πασινιάν θεωρούνται προδοτικές, με πολλούς να υποστηρίζουν ότι θυσιάζει το μέλλον της χώρας για πολιτική επιβίωση.
Στρατηγικός Εκτοπισμός: Η συμφωνία φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της Διοίκησης Τραμπ να απομακρύνει την Αρμενία από τη Ρωσία και το Ιράν, δύο συμμάχους που παραμένουν κρίσιμοι για την περιφερειακή σταθερότητα.

Η Θέση του Ρεαλισμού

Πρακτική Διπλωματία: Οι υποστηρικτές του Πασινιάν ισχυρίζονται ότι η συμφωνία αποτρέπει την πλήρη κατοχή του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και διασφαλίζει οικονομικά οφέλη μέσω της διαμετακόμισης.
Προστασία από την Πίεση: Με τις ρωσικές δυνάμεις ελαχιστοποιημένες και την Τουρκία να υποστηρίζει το Αζερμπαϊτζάν, η Αρμενία μπορεί να θεωρεί τις ΗΠΑ ως τον μόνιο ισορροπιστή ισχύος.
Προεκλογική Επιβίωση: Η συμφωνία ενισχύει την εικόνα του Πασινιάν ως "ειρηνοποιού," ένα πλεονέκτημα ενόψει των εκλογών του 2026.

Γεωπολιτικό Πλαίσιο: Πέρα από την Αρμενία

Στόχοι των ΗΠΑ: Η συμφωνία ταιριάζει με την προσπάθεια της Διοίκησης Τραμπ να επεκτείνει την οικονομική επιρροή στην Ευρασία, ανταγωνιζόμενη το Κίνα και τη Ρωσία.
Τουρκικό-Αζερμπαϊτζάνικό Άξονα: Η Τουρκία έχει υποστηρίξει ενεργά το Αζερμπαϊτζάν, με τον Πρόεδρο Ερντογάν να αποκαλεί τη συμφωνία "νίκη για τον Τουρκικό Εθνικισμό."
Η Ρωσική Απουσία: Η αποτυχία της Μόσχας να προστατεύσει τους συμμάχους της στην Αρμενία έχει δημιουργήσει ρήγματα στο μέτωπο της Κασπίας και την Κεντρική Ασία.

Συμπέρασμα: Ένα Διχασμένο Έθνος

Η συμφωνία Ζανγκεζούρ αντανακλά μια σκληρή πραγματικότητα για την Αρμενία: η επιλογή μεταξύ οικονομικής εξάρτησης από τις ΗΠΑ και στρατιωτικής προστασίας από τη Ρωσία. Ενώ οι επικριτές την απορρίπτουν ως προδοσία, οι υποστηρικτές την θεωρούν ως αναπόφευκτη προσαρμογή σε ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο.

Επίλογος: Η υπογραφή της συμφωνίας την Παρασκευή θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για την Νότια Καυκασία. Για την Αρμενία, το τίμημα της "ειρήνης" μπορεί να αποδειχθεί ακριβό – είτε ως θυσία εθνικής κυριαρχίας είτε ως αναγκαίο βήμα προς την επιβίωση.

Πηγές: