Οι Διαχρονικοί Άξονες της Βρετανικής Εξωτερικής Πολιτικής: Από το Μπρέξιτ στη Μεταπολεμική Εποχή

Στη Διασταύρωση Ιστορίας και Πρωτοβουλιών

Το Ηνωμένο Βασίλειο, σε μια εποχή ταυτόχρονης ανασχηματιζόμενης παγκόσμιας τάξης και εσωτερικών ανακατατάξεων (τέσσερις πρωθυπουργοί σε επτά χρόνια), επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του ως παγκόσμια δύναμη. Από την υποστήριξη της Ουκρανίας έως τη δημιουργία του AUKUS, η εξωτερική του πολιτική συνδυάζει ιστορικούς άξονες με φιλοδοξίες για μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας.

Ιστορικές Βάσεις: Οι Στύλοι της Δύναμης

1. Ισορροπία Δυνάμεων στην Ευρώπη: Από τον 19ο αιώνα, το ΗΒ αντιτίθεται σε οποιαδήποτε ηγεμονική δύναμη στην ηπειρωτική Ευρώπη. Αυτή η αρχή εξηγεί τη δέσμευσή του στο ΝΑΤΟ και την Ενισχυμένη Παρουσία του στην Πολωνία και τις Βαλτικές χώρες.

2. Η «Ειδική Σχέση» με τις ΗΠΑ: Πυλώνας βρετανικής επιρροής, με νέους στόχους (τεχνητή νοημοσύνη, κυβερνοπόλεμος).

3. Κοινοπολιτεία και Εμπόριο: Το μπρέξιτ οδήγησε σε συμφωνίες με την Ινδία και την ένταξη στο CPTPP, αναβαθμίζοντας τον ρόλο της Κοινοπολιτείας.

4. Ναυτική Ισχύς: Το HMS Queen Elizabeth και τα Dreadnought υποβρύχια ενισχύουν την παρουσία στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό.

Σύγχρονες Προσαρμογές: Στρατηγικές Στροφές

• Επιρροή στη Βόρεια/Ανατολική Ευρώπη:

  • Αντίδραση στην Ρωσία: Με στρατεύματα στην Εσθονία, όπλα στην Ουκρανία (NLAW, Challenger 2), και συνεργασία με Σουηδία/Φινλανδία πριν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ.

  • Οικονομικοί Δεσμοί: Η Πολωνία είναι πλέον 5ος εμπορικός εταίρος του ΗΒ στην ΕΕ, με επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη Βαλτική.

• «Κλίση» προς τον Ινδο-Ειρηνικό: Το AUKUS και οι συμφωνίες με την Ιαπωνία για ημιαγωγούς ενισχύουν την ασφάλεια έναντι της Κίνας.

• Κλιματική Ηγεσία: Το ΗΒ προωθεί την αποκλιματοποίηση μέσω διεθνών ταμείων, αλλά αντιμετωπίζει κριτική για χρηματοδοτικά κενά.

---

Μετά τον Πόλεμο: Η Βρετανική Όραση για Νέα Αρχιτεκτονική Ασφάλειας

Το ΗΒ δεν περιμένει το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά προτείνει ένα ανανεωμένο πλαίσιο ασφαλείας:

1. ΝΑΤΟ 2.0: Ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας με ταχείες δυνάμεις αντίδρασης και ενοποίηση κυβερνοάμυνας.

2. Σύμφωνο Βαλτικής-Μαύρης Θάλασσας: Ζώνη ασφαλείας από την Εσθονία έως τη Μολδαβία, με συντονισμένη αντιαεροπορική άμυνα και ενεργειακή ανεξαρτησία.

3. Συμμαχία Δημοκρατιών: Σε συνεργασία με Αυστραλία και Καναδά, για προστασία κρίσιμων πόρων (λιθίου, δεδομένα).

4. Ανοικοδόμηση της Ουκρανίας: Το ΗΒ ηγείται του διεθνούς ταμείου ανοικοδόμησης ($100 δις), συνδέοντας οικονομική ανάκαμψη με ασφάλεια.

---

Προκλήσεις: Το Χάσμα Μεταξύ Φιλοδοξίας και Πραγματικότητας

• Οικονομική Αδυναμία: Η ανάπτυξη του 0.1% (2023) και ο πληθωρισμός 8.7% (2023) περιορίζουν τη διπλωματική εμβέλεια.

• Εσωτερικές Διαιρέσεις: Κοινωνική δυσαρέσκεια για το κόστος στήριξης της Ουκρανίας και πολιτική αστάθεια.

• Ανταγωνισμός με Γαλλία-Γερμανία: Η αυξημένη βρετανική παρουσία στην Ανατολική Ευρώπη προκαλεί τριβές με τις ηγέτιδες της ΕΕ.

---

Επίλογος: Παγκόσμια Δύναμη ή Διαμεσολαβητής;

Το ΗΒ βασίζεται στην ιστορική του ικανότητα να προσαρμόζεται: χρησιμοποιεί τον πόλεμο στην Ουκρανία για να επαναφέρει τον εαυτό του ως «εξισορροπητή» και «ηθική δύναμη». Ωστόσο, η επιτυχία του εξαρτάται από:

• Συντονισμό με ΗΠΑ και ΕΕ: Χωρίς συνεργασία, η πρόταση για νέα αρχιτεκτονική θα απομείνει θεωρία.

• Οικονομική Ανθεκτικότητα: Επενδύσεις σε τεχνολογία και πράσινη μετάβαση είναι καίριες.

• Δημόσια Στήριξη: Η κοινωνία πρέπει να δεχτεί το κόστος της παγκόσμιας ηγεσίας.

---

• Πηγές:

  • UK Integrated Review 2023.

  • Ομιλίες Ρίσι Σούνακ στο ΝΑΤΟ και ΟΗΕ (2023).

  • Αναφορές Royal United Services Institute (RUSI) για την Ουκρανία.

  • Δεδομένα IMF για βρετανική οικονομία.

Σημείωση του Βασίλη Αλφειώτη: Το άρθρο ενσωματώνει ιστορικό πλαίσιο, τρέχουσες πρωτοβουλίες και κριτική, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη εικόνα των προκλήσεων και των φιλοδοξιών του «Παγκόσμιου ΗΒ».

---