Η Εξωτερική Πολιτική Μητσοτάκη: Πραγματισμός ή Επιλεκτικός Δυτικισμός; Ανάλυση Παραδοξοτήτων και Γεωπολιτικών Παιχνιδιών

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη προβάλλει την εξωτερική της πολιτική ως «πραγματιστική», ισχυριζόμενη ότι εξισορροπεί εθνικά συμφέροντα με γεωπολιτικές πραγματικότητες. Ωστόσο, η επιλεκτική ευθυγράμμιση με τη Δύση, η ψύχρανση με Ρωσία-Κίνα και η στρατηγική προσέγγιση του Ισραήλ εγείρουν ερωτήματα: Είναι αυτή η πολιτική πραγματικά εύστοχη, ή αντανακλά μια αντιφατική «δυτική μονομέρεια» που αγνοεί ευκαιρίες σε άλλους άξονες;

---

Το Παράδοξο του Πραγματισμού: Γιατί Δεν Ισχύει για Ρωσία και Κίνα;

1. Ρωσία: Από Ιστορικό Σύμμαχο σε Γεωπολιτικό Αντίπαλο

   • Πριν το 2022: Η Ελλάδα διατήρησε ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία (ενέργεια, τουρισμός, ορθόδοξη ταυτότητα), παρά την ένταξη στο ΝΑΤΟ.

   • Μετά την Ουκρανία: Η πλήρης ευθυγράμμιση με τις κυρώσεις της ΕΕ οδήγησε σε κατάρρευση σχέσεων, χωρίς να εξετάζονται εναλλακτικές (π.χ. διατήρηση καναλιού διαλόγου).

   • Ερώτημα: Γιατί η «πραγματιστική» προσέγγιση δεν εφαρμόστηκε εδώ, με κριτήριο την προστασία εθνικών συμφερόντων (π.χ. φθηνό ρωσικό αέριο);

2. Κίνα: Οικονομικό Πεδίο vs. Στρατηγικό Κενό

   • COSCO-Πειραιάς: Η συνεργασία με την Κίνα είναι καθαρά συναλλακτική (επενδύσεις), χωρίς πολιτικό βάθος.

   • Στρατηγική Αδυναμία: Παρά τις φιλοδοξίες της Κίνας στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα δεν αξιοποιεί τη σχέση για να εξισορροπήσει την Τουρκία, περιοριζόμενη από την ΕΕ.

   • Παράδοξο: Ο πραγματισμός απουσιάζει όπου απαιτείται ανεξαρτησία από δυτικές πιέσεις.

---

Ισραήλ-ΗΠΑ: Γεωπολιτικό Παιχνίδι με Χρονοδιαγράμματα Τραμπ Μπάιντεν και πάλι Τραμπ.

Η στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ ερμηνεύεται συχνά ως μέρος της αμερικανικής στρατηγικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, η χρονική συσχέτιση εγείρει υποψίες:

• Εποχή Τραμπ (2017-2021): Ο Τραμπ ενίσχυσε δραματικά τις σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ (μεταφορά πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ, αναγνώριση κυριαρχίας στα Υψώματα του Γκολάν). Η Ελλάδα, με την αμερικανόφιλη κυβέρνηση Μητσοτάκη, επιτάχυνε μεν τη συνεργασία με το Ισραήλ (συμφωνίες ασφάλειας, ενέργειας) αλλά κράτησε κάποιες αποστάσεις —Αναγνωρίζει το Τελ Αβίβ ως διοικητική πρωτεύουσα του Ισραήλ—.

• Εποχή Μπάιντεν : Παρά την αλλαγή στην αμερικανική ηγεσία, η Ελλάδα συνεχίζει να ενδυναμώνει τη σχέση με το Ισραήλ, υπογραμμίζοντας ότι η στρατηγική αυτή δεν εξαρτάται από προσωπικότητες, αλλά από δομικά συμφέροντα (αντιπαλότητα με Τουρκία, ενεργειακή ασφάλεια) .

• Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εκφώνησε λόγο στο Αμερικανικό Κογκρέσο στις 17 Μαΐου 2022. Επικεντρώθηκε:

στους ιστορικούς δεσμούς Ελλάδας–ΗΠΑ,

στον ρόλο της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο,

στον πόλεμο στην Ουκρανία και τη σημασία της δημοκρατίας,

ενώ αναφέρθηκε και στο κυπριακό, λέγοντας χαρακτηριστικά:
«Δεν πρόκειται ποτέ να δεχθούμε λύση δύο κρατών στην Κύπρο».

Και έκανε το λάθος να καταφέρθεί ανοιχτά κατά της εισβολής των οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, η οποία συνέβη στις 6 Ιανουαρίου 2021.

Αυτό το λάθος ψύχρανε τις σχέσεις του Κ. Μητσοτάκη με τον Τράμπ.

Το σκληρό μάθημα : Δεν είναι καλό να κάνεις εξωτερική πολιτικη στηριζόμενος σε θολές πληροφορείες για το αποτελεσμα μελλοντικών εκλογών

• Η Επιστροφή Τραμπ. Με την επάνοδο του Τραμπ στον Λευκὀ Οίκο , η ελληνική κυβέρνηση άρχισε να αναζητεί διαυλους για να προσεγγίσει την κυβέρνηση Τραμπ , μέσω του Ισραήλ που παραμένει ο διαχρονικός εκφραστης της αμερικάνικης πολιτικης στην Μέση Ανατολή.

---

Κριτική: Επιλεκτικός Πραγματισμός ή Δυτική Υποταγή;

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αντιμετωπίζει τρεις κύριες κατηγορίες:

1. Αντίφαση στη Ρωσία-Κίνα: Ενώ προβάλλει τον πραγματισμό, παραιτείται από δυνατότητες συμμαχιών με μη δυτικούς παίκτες, θυσιάζοντας οφέλη για να διατηρήσει τη «καθαρή» δυτική στοίχιση.

2. Ισραήλ-Τραμπ: Στρατηγική ή Ευκαιριακή Πολιτική; Η θέρμη των σχέσεων με το Ισραήλ στον παρόντα χρόνο μπορεί να ερμηνευθεί ως προσπάθεια ειδικού ευνουχισμού προς τις ΗΠΑ, ακόμη και όταν οι πολιτικές του Τραμπ (π.χ. στη Γάζα) αντιτίθενται σε διεθνές δίκαιο.

3. Έλλειψη Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού: Η εμμονή στη δυτική μονομέρεια αγνοεί τον πολυπολικότητα του 21ου αιώνα, όπου η ισχύς των κρατών μετριέται και από την ικανότητα ισορροπίας μεταξύ μεγάλων δυνάμεων.

---

Συμπέρασμα: Προς μια Πραγματική Πολυπολική Διπλωματία;

Αν η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιθυμεί να είναι πραγματικά «πραγματιστική», πρέπει να επανεκτιμήσει τη στρατηγική της:

• Εναθέρμανση των σχέσεων με Ρωσία-Κίνα σε Στρατηγικά Θέματα: Χωρίς να θίγει τη δυτική στοίχιση, η Ελλάδα μπορεί να ανακτήσει ρόλο γεωπολιτικού μεσάζοντα (π.χ. διαμεσολάβηση σε κρίσεις, ενεργειακοί διαύλοι).

• Απομάκρυνση από Προσωπικοκρατίες: Η εξωτερική πολιτική δεν πρέπει να βασίζεται σε υποθέσεις για τις αμερικανικές εκλογές —π.χ εκλογές 2024 που η Ελλας πρόεβλεπε νίκη της Καμάλα Χάρις—, αλλά σε δομικές συμμαχίες που αντέχουν τις πολιτικές αλλαγές.

• Συνεπής Εφαρμογή Διεθνούς Δικαίου: Η στήριξη στο Ισραήλ δεν πρέπει να θυσιάζει την ηθική αξιοπιστία της Ελλάδας, ιδίως σε καταστάσεις όπως η Γάζα.

Το Τελευταίο Παράδοξο: Η «πραγματιστική» πολιτική θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτό που λείπει στην Ελλάδα: μια αληθινά ευέλικτη στρατηγική, που δεν φοβάται να διαπραγματεύεται και με όσους δεν ανήκουν στη Δύση. Ειρωνικά μιλώντας: Η Τουρκια είναι ένα καλό παράδειγμα για μίμηση.

---