Γεωστρατηγική Ανάλυση: Η Επιθετικότητα του Τραμπ Εναντίον των BRICS ως Απόπειρα Εξιλέωσης για τις Ιρανικές Αποτυχίες

Μια κριτική ματιά στις προσπάθειες της Ουάσινγκτον να αναστρέψει την αποδολαριοποίηση και να αποσπάσει την προσοχή από τις εξωτερικές της αποτυχίες.

Του Νίκου Πανόπουλου

Εισαγωγή: Το Παράδοξο της Αμερικανικής Ισχύος το 2025

Η συνάντηση κορυφής των BRICS στο Ρίο ντε Τζανέιρο τον Ιούλιο του 2025 σηματοδότησε μια σημαντική καμπή στην παγκόσμια τάξη. Καθώς οι χώρες μέλη —Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική, Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ, Αίγυπτος, Ιράν και Αιθιοπία— ενίσχυσαν τις προσπάθειές τους για απομάκρυνση από το δολάριο, η αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ αποκάλυψε έναν άνθρωπο σε άμυνα. Οι νέοι δασμοί κατά των «αντι-αμερικανικών πολιτικών» των BRICS και το νομοσχέδιο για τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας —που στοχεύει επίσης την Κίνα και την Ινδία— φαίνεται να είναι ένας κυνικός ελιγμός για να αποσπάσει την προσοχή από τις αποτυχίες της πολιτικής του στο Ιράν, τις εσωτερικές του διαμάχες και την παγκόσμια αποδολαριοποίηση.

Η Αποτυχία στο Ιράν: Η Γενεσιουργός Αιτία της Κρίσης

Η ήττα του Ισραήλ στον πόλεμο με το Ιράν αποτέλεσε πλήγμα για την εξωτερική πολιτική του Τραμπ. Παρά τις σκληρές κυρώσεις και τις στρατιωτικές απειλές, η Ισλαμική Δημοκρατία δεν ανατράπηκε, ούτε το πυρηνικό της πρόγραμμα καταστράφηκε. Αντίθετα, το Ιράν εδράιωσε τη θέση του ως περιφερειακή δύναμη, ενισχύοντας τις συμμαχίες του με τη Ρωσία, την Κίνα και τις αντι-ισραηλινές ομάδες όπως οι Χούθι. Η αποτυχία αυτή ανέδειξε:

1. Τα όρια της αμερικανικής στρατιωτικής κυριαρχίας: Οι αεροπορικές επιδρομές και οι κυβερνοεπιθέσεις απέτυχαν στους στρατηγικούς στόχους.

2. Την ανθεκτικότητα των αντι-δυτικών συμμαχιών: Το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα έχουν δημιουργήσει έναν άξονα εναλλακτικών συστημάτων πληρωμών (π.χ. το ρενμίνμπι¹ για το εμπόριο πετρελαίου).

3. Την εξασθένηση της επιρροής των ΗΠΑ στην Σαουδάραβική χερσόνησο : Η συνεργασία του Ριάντ με τις BRICS υπονόμευσε τον παραδοσιακό ρόλο της Σαουδικής Αραβίας ως δυτικού συμμάχου.

Η Πτώση του Δολαρίου και η Άνοδος των BRICS

Οι ενέργειες του Τραμπ έρχονται σε αντίθεση με μια βασική γεωοικονομική πραγματικότητα: το μερίδιο του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο έχει μειωθεί κάτω από το 50% για πρώτη φορά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι BRICS προωθούν ενεργά:

• Εναλλακτικά συστήματα πληρωμών: Το Contingent Reserve Arrangement (CRA) και οι συμφωνίες νομισματικής ανταλλαγής μειώνουν την εξάρτηση από το δολάριο.

• Εμπορικές συμφωνίες σε εθνικά νομίσματα: Το 2025, το 35% του εμπορίου μεταξύ Κίνας και Ινδίας πραγματοποιείται σε ρενμίνμπι/ρουπίες, ενώ η Σαουδική Αραβία δέχεται πληρωμές σε νομίσματα BRICS για το πετρέλαιο.

• Εναλλακτικούς μηχανισμούς διεθνών πληρωμών: Το ρενμίνμπι έχει ξεπεράσει το ευρώ ως δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο νόμισμα στα διεθνή συναλλαγματικά αποθέματα.

Η απειλή του Τραμπ για 100% δασμούς στις χώρες που απομακρύνονται από το δολάριο αποτελεί ωμό εκβιασμό, αλλά κινδυνεύει να επισπεύσει αυτό που προσπαθεί να αποτρέψει. Η Ινδία, για παράδειγμα, έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα αντικαταστήσει το 20% των αμερικανικών εισαγωγών της με εμπόριο σε ρουπίες με τις BRICS.

Ο Έλον Μασκ και η Εσωτερική Διαμάχη του MAGA

Η πολιτική αστάθεια του Τραμπ εντείνεται από δύο εσωτερικά πλήγματα:

1. Η παρέμβαση του Έλον Μασκ: Ο επιχειρηματίας έχει χρησιμοποιήσει το Starlink για να υποστηρίξει αντιπολιτευτικές ομάδες στην Ουκρανία και την Ταϊβάν, υπονομεύοντας τις προσπάθειες του Τραμπ να διατηρήσει μια γραμμή μεταξύ της Ρωσίας και της Κίνας. Η ανακοίνωση του Μασκ για επένδυση $10 δισεκατομμυρίων σε ινδικές εταιρείες τεχνολογίας BRICS έχει επίσης εντείνει τις εντάσεις.

2. Η αίσθηση προδοσίας των υποστηρικτών του MAGA: Η απόφαση του Υπουργείου Δικαιοσύνης να απορρίψει την απελευθέρωση των αρχείων του Έπσταϊν έχει προκαλέσει οργή, με πολλούς να κατηγορούν τον Τραμπ για συνενοχή ή αδράνεια. Το hashtag #MAGABetrayal έχει συγκεντρώσει πάνω από 2 εκατομμύρια αναρτήσεις στο Truth Social.

Ο Πόλεμος των Χούθι: Ένα ακόμη Ταξικό Πλήγμα

Η αποτυχία των αεροπορικών επιδρομών του Τραμπ να σταματήσουν τις επιθέσεις των Χούθι εναντίον πλοίων στο Ερυθρά Θάλασσα έχει αποκαλύψει:

• Τα όρια της αμερικανικής εξουσίας στα ύδατα του Ινδικού Ωκεανού.

• Την αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ του Ιράν και των Χούθι (οι οποίοι χρησιμοποιούν ιρανικά drones και πυραύλους).

• Τον διχασμό των συμμάχων: Η Αίγυπτος και τα ΗΑΕ έχουν αρνηθεί να συμμετάσχουν σε ναυτικές αποστολές των ΗΠΑ, προτιμώντας να διατηρήσουν τις σχέσεις τους με τις BRICS.

Η Στρατηγική του Τραμπ: Δασμοί, Κυρώσεις και Συνέπειες

Η αντίδραση του Τραμπ στις BRICS —νέοι δασμοί 25% στα αγροτικά προϊόντα της Βραζιλίας, 35% στα κινεζικά ηλεκτρονικά και απειλές για κυρώσεις σε ινδικές τράπεζες— αντανακλούν μια παλιά, αλλά επικίνδυνη τακτική:

1. Το νομοσχέδιο για τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας (H.R. 1420): Στοχεύει την Κίνα και την Ινδία μέσω δευτερευουσών κυρώσεων για την αγορά ρωσικού πετρελαίου, αλλά αψηφά την οικονομική πραγματικότητα ότι η Ρωσία αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή ενέργειας της Κίνας και της Ινδίας.

2. Η ρητορική για τον “πόλεμο των δασμών”: Η απειλή για 100% δασμούς στις χώρες που απομακρύνονται από το δολάριο κινδυνεύει να πυροδοτήσει έναν εμπορικό πόλεμο με την Ινδία, η οποία αποτελεί τον 3ο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ.

Η ειρωνεία: Οι κυρώσεις και οι δασμοί ενδέχεται να επισπεύσουν την αποδολαριοποίηση. Η Ινδία και η Κίνα έχουν ήδη συμφωνήσει να χρησιμοποιούν τα εθνικά τους νομίσματα για το 40% του διμερούς εμπορίου τους, ενώ η Βραζιλία συζητά ένα σταθερό νόμισμα ανταλλαγής με τη Ρωσία.

Η Αυτο-Εξουδετέρωση της Υπερδύναμης

Η πολιτική του Τραμπ απέναντι στις BRICS αντικατοπτρίζει μια γεωστρατηγική πολιτική που βρίσκεται σε ύφεση. Προσπαθώντας να αποσπάσει την προσοχή από τις αποτυχίες στο Ιράν, τις εσωτερικές του διαμάχες και την αποδολαριοποίηση, εντείνει αντί να αναστείλει τις πολυπολικές τάσεις. Οι BRICS, τώρα μια συμμαχία 10 χωρών που αντιπροσωπεύουν το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν μετατραπεί σε έναν άξονα ανθεκτικότητας έναντι των αυθαίρετων κυρώσεων και των νομισματικών ελιγμών.

Όπως το έθεσε ο ινδικός υπουργός Εξωτερικών, Σουμπραμανιάμ Τζαϊσανκάρ: «Ο κόσμος είναι πολυπολικός. Όσοι δεν το κατανοούν αυτό θα συνεχίσουν να χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο».

1. Το Ρενμίνμπι είναι το επίσημο νόμισμα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.Στην απλή γλώσσα: Όταν οι άνθρωποι λένε "Γουάν", αναφέρονται στην αξία (όπως "10 γουάν"). Όταν λένε "Ρενμίνμπι", αναφέρονται στο νόμισμα συνολικά.

---