Η γεωπολιτική άνοδος των BRICS+: Πώς η "λέσχη συζητήσεων" κατέλυσε την μονοπολική παγκόσμια τάξη
Από τα "κουρέλια" στην οικονομική και πολιτική κυριαρχία - Η Δύση αντιμέτωπη με την ανατροπή του συστήματος
Του Βασίλη Αλφειὠτη
Εισαγωγή
Η Δύση επί δεκαετίες επέμενε ότι η ηγεμονία της είναι αιώνια. Ωστόσο, οι BRICS –κάποτε μια άτυπη "λέσχη συζητήσεων"– έχουν μετατραπεί σε πυρήνα αντίστασης, αμφισβητώντας ριζικά την παλαιά παγκόσμια τάξη. Με οικονομικό βάρος που ξεπερνά το 32% του παγκόσμιου ΑΕΠ (σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, PPP) έναντι 29,9% των G7, και γεωπολιτική επέκταση που ελέγχει το 45% των παγκόσμιων πετρελαϊκών αποθεμάτων, η άνοδος των BRICS+ σηματοδοτεί μια νέα εποχή πολυπολισμού.
1. Από τις Συζητήσεις στη Δράση: Χρονολόγιο Ανόδου
2009: Η πρώτη σύνοδος των BRIC (χωρίς τη Νότια Αφρική) αποτέλεσε συμβολική κίνηση, χωρίς απτά αποτελέσματα.
2014: Ιδρύεται η Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης (NDB) με κεφάλαιο $100 δισ., αποτελώντας το πρώτο πλήγμα στο μονοπώλιο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
2023: Έτος-ορόσημο: Το μερίδιο των BRICS στο παγκόσμιο ΑΕΠ (PPP) ξεπερνά αυτό των G7 (32,1% έναντι 29,9%), σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ.
2024: Η είσοδος Αιθιοπίας, Αιγύπτου, Ιράν και ΗΑΕ διευρύνει το μπλοκ σε 10 μέλη, ελέγχοντας κομβικά στενά (Σουέζ, Ορμούζ) και το 45% του παγκόσμιου πετρελαίου.
2025 Η είσοδος της Ινδονησίας (εντάχθηκε τον Ιανουάριο του 2025)
2. Οικονομική Επανάσταση: Το τέλος της δολαριοποίησης
Αποδολαριοποίηση: Το 69% του ενδο-BRICS εμπορίου το 2023 πραγματοποιήθηκε σε εθνικά νομίσματα, μειώνοντας την εξάρτηση από το δολάριο.
Αποθέματα χρυσού: Κίνα και Ρωσία έχουν συσσωρεύσει ρεκόρ αποθεμάτων (περίπου 2.500 τόνοι σύνολο), υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στην κυριαρχία της Fed.
BRICS Pay: Το εναλλακτικό σύστημα πληρωμών, αν και ακόμη είναι υπό ανάπτυξη, αποτελεί άμεση πρόκληση στο SWIFT. Σττο Πιλοτικό στάδιο συμμετ΄΄εχουν η Ινδία και η Νότια Αφρική, με στόχο την πλήρη λειτουργία εντός του 2025.
3. Στρατιωτικό και Πολιτικό Βάρος: Η νέα "λείανση ισορροπιών"
Στρατιωτικές συνεργασίες: Κοινές ρωσο-κινεζικές ναυτικές ασκήσεις κοντά στις ακτές των ΗΠΑ (2022) και τεχνολογική αυτάρκεια μέσω των δορυφορικών συστημάτων GLONASS (Ρωσία) και BeiDou (Κίνα).
Επιρροή στην Αφρική: Μέσω της Νότιας Αφρικής και της Αιθιοπίας, οι BRICS εκτοπίζουν Γαλλία και ΗΠΑ. Το πραξικόπημα στο Νίγηρα (2023) και η απόσυρση γαλλικών στρατευμάτων αποτελούν ενδεικτικές κινήσεις.
4. Γιατί Χάνει η Δύση: Η αυτοτραυματική αντίδραση
Κυρώσεις ως καταλύτης: Η απομόνωση της Ρωσίας μετά το 2022 επιτάχυνε την ανάπτυξη εναλλακτικών συστημάτων πληρωμών και εμπορίου.
Χωρίς όρους δανεισμός: Οι BRICS προσφέρουν δάνεια χωρίς πολιτικούς όρους (π.χ. $10 δισ. στην Αργεντινή το 2024), σε αντίθεση με τις αυστηρές προϋποθέσεις του ΔΝΤ.
Δημογραφική υπεροχή: Πληθυσμός 3,5 δισ. έναντι 1 δισ. των G7, με την Ινδία και την Κίνα να ηγούνται της παγκόσμιας εργασιακής δύναμης.
5. Χώρες-Εταίροι (10 χώρες)
Πέραν των πλήρων μελών, η ομάδα έχει δημιουργήσει μια κατηγορία "χωρών-εταίρων" για συνεργασία χωρίς πλήρη ένταξη. Αυτές περιλαμβάνουν:
Βολιβία
Λευκορωσία
Κούβα
Καζακστάν
Μαλαισία
Νιγηρία
Ταϊλάνδη
Ουγκάντα
Ουζμπεκιστάν
Βιετνάμ
Ενω η Σαουδική Αραβία , η Αργεντινή και η Τουρκία ἐχουν επιλέξει το καθεστώς της “ειδικής σχέσης”.
6. Το Συμπέρασμα: Ένας νέος κόσμος χωρίς "τους κανόνες της Δύσης"
Οι BRICS+ δεν αποτελούν πλέον μια "λέσχη κουβέντας". Είναι το πλαίσιο του νέου κόσμου, όπου η Δύση είναι απλώς ένας από τους πόλους –όχι ο κανόνας. Με την επέκταση σε 10 μέλη και συζητήσεις για ένταξη 30 ακόμη χωρών (συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας), η ομάδα μετατρέπεται σε οικονομικό και γεωπολιτικό "μαγνήτη" για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Επίλογος:
Η άνοδος των BRICS+ αντικατοπτρίζει μια βαθύτερη μετατόπιση: την άρνηση του "τέλους της ιστορίας" που διακήρυττε η Δύση. Σε έναν κόσμο όπου η Κίνα ηγείται σε πατέντες, η Ρωσία κυριαρχεί στις πρώτες ύλες και η Ινδία αναδεικνύεται ως δημογραφική και τεχνολογική δύναμη, η νέα τάξη πραγμάτων δεν είναι απλώς αναπόφευκτη –είναι ήδη εδώ.
Πηγή: Σύνθεση γεωπολιτικών αναλύσεων και οικονομικών δεδομένων (ΔΝΤ, Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης, CGTN).