Σε σημείο καμπής ή κατάρρευσης;
Tο σύστημα δεν περνάει κρίση, αντίθετα χαίρει άκρας υγείας. Τα κέρδη της ολιγαρχίας αυξάνουν θεαματικά και οι ίδιοι επιβάλλουν τη θέλησή τους στις κυβερνήσεις. Αν υπήρχε συντονισμός των πλούσιων όλης της Ευρώπης θα προετοίμαζαν τη συλλογική κατάρρευσή τους.
«Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ'αυτό μένειν», αλλά σε ποια κοίτη, με τι ταχύτητα και με τι όγκο νερού;
Μπορεί να αλλάξει η σημερινή ροή των πραγμάτων δίχως αλλαγή των κεντρικών κανόνων οργάνωσης της κοινωνίας και αυτών που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των κρατών;
Είναι πλέον κατανοητό ότι υπάρχουν δυο δρόμοι. Είτε σοβαρές μεταρρυθμίσεις με επιστροφή σε ένα καπιταλισμό με σεβασμό στην κοινωνία και δημοκρατία ή πρέπει να πειστούμε ότι δεν υπάρχει επιστροφή και χρειάζονται ανατροπές και βήματα μπροστά.
Η αντίληψη ότι η κοινοβουλευτική δημοκρατία σε περιβάλλον παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού θα έδιωχνε για πάντα τον κίνδυνο του πολέμου και του ολοκληρωτισμού αποδείχτηκε χίμαιρα. Η οικονομική εξουσία συγχωνεύτηκε με την πολιτική εξουσία ακόμη και εκεί που δεν υπήρχε σύνδεση. Ο πολυπολικός κόσμος είναι πιο επικίνδυνος.
Η παγκοσμιοποίηση μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης έβαλε την ιμπεριαλιστική επέκταση στη φυσική πορεία του καπιταλισμού. Καταργήθηκαν οι φραγμοί, ο φόβος του αντιπάλου συστήματος και οι διεθνείς κανόνες δεν είναι δεσμευτικοί. Υπάρχουν 53 πόλεμοι σε όλο τον κόσμο εκ των οποίων δυο μεγάλοι στις παρυφές της Ευρώπης. Οι νεκροί στους πολέμους μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Β΄Π.Π.) είναι περισσότεροι από όσους σκοτώθηκαν στη διάρκεια του Β’ Π.Π.
Οι χώρες μοιράζονται με το κομμάτι. Οι πλούσιες γαίες της Ουκρανίας έχουν μπει στην προκρούστεια κλίνη της Ρωσίας και της Δύσης. Η Κίνα εφαρμόζει την ιμπεριαλιστική πολιτική των σιδηροδρόμων και των λιμανιών. Ο «καλός» δρόμος από την Ινδία-Σαουδική Αραβία-Ισραήλ-Ευρώπη προσπαθεί να απαγορεύσει τους «κακούς» δρόμους από το Ιράν στη Ρωσία και από την Κίνα στο Ιράν. Οι χάρτες του Νετανυάχου στον ΟΗΕ έδειξαν τον πρώτο σαν «ευλογία» και τον δεύτερο σαν «κατάρα».
Το αποικιοκρατικό μοίρασμα του κόσμου που έγινε στις συνδιασκέψεις του Βερολίνου το 1884-85 κατέρρευσε το 1945 μετά τον Β’ Π.Π. αλλά το διαδέχτηκε η διεκδίκηση ζωνών επιρροής και πηγών ενέργειας. Αυτές οι διεκδικήσεις «έφεραν μέσα τους τον πόλεμο όπως τα σύννεφα την βροχή». Αντί ενός ιμπεριαλισμού εμφανίστηκαν πολλοί.
Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα εξυπηρετεί πλέον καθαρά τα συμφέροντα της οικονομικής ολιγαρχίας των κυρίαρχων κρατών. Ο επανεξοπλισμός – REARM, είναι μια απεγνωσμένη προσπάθεια συνοχής αφού απέτυχε η οικονομική σύγκλιση και η ανάπτυξη με «σεβασμό» στο περιβάλλον. Είναι η τελευταία αν και ουτοπική γραμμή άμυνας των οικονομικών συμφερόντων της Ευρώπης. Για να τροφοδοτηθεί χρειάζεται συμμετοχή σε πόλεμο και άρνηση της διπλωματίας. Αυτό εξηγεί τη στάση της Ευρώπης στο Ουκρανικό, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που προσπαθούν να «γλείψουν» τις πληγές τους από τη συμμετοχή σε προηγούμενους πολέμους.
Ο καπιταλισμός έχει σαν δόγμα ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο από άτομα – There Is Not Alternative, σε μια κοινωνία. Το θαυματουργό «’χέρι» της αγοράς υποτίθεται ότι θεραπεύει τα πάντα. Το «εμπόριο υποσχέσεων» που τον συνοδεύει το ξέρουμε καλύτερα από όλους στην Ελλάδα.
Οι «ιδιωτικοποιήσεις» είναι η ιερή τους αγελάδα. Ακόμη και όταν αποτυγχάνουν παταγωδώς όπως η οργάνωση των σιδηροδρομικών μεταφορών στη χώρα μας.
Όμως τα πρώτα σημάδια αποτυχίας του συστήματος που διαφημιζόταν πριν λίγα χρόνια σαν ολοκλήρωση και «τέλος της Ιστορίας» έχουν φανεί. Το παραγωγικό δυναμικό της Ευρώπης βρίσκεται καθηλωμένο και ειδικά της γερμανικής ατμομηχανής χωρίς χρέη αλλά με μηδενική ανάπτυξη. Οι υπόλοιπες χώρες της ηπείρου είναι καταχρεωμένες.
Οι ΗΠΑ παράγουν τα τελειότερα όπλα αλλά όχι καταναλωτικά προϊόντα και με χρέος 33 δις.
Το κινεζικό πρότυπο έβαλε δυο σημαντικούς όρους. Τον κεντρικό σχεδιασμό και την ευρεία μόρφωση και χρησιμοποίηση των μαζών.
Αν και δεν είμαι υποστηριχτής του είναι εμφανές ότι παγκόσμια είναι πιο παραγωγικό και ίσως πιο δίκαιο. Μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση και υλοποιεί τις κεντρικές εντολές με ευελιξία και ταχύτητα. Χθες αγροτική παραγωγή και χαμηλή τεχνολογία με αντιγραφές, σήμερα υψηλή τεχνολογία, βαριά βιομηχανία, προστασία του περιβάλλοντος και καινοτομίες.
Οι υπάρχοντες δισεκατομμυριούχοι ελέγχονται από το κράτος και το κόμμα. Αντίθετα, στη Δύση οι πλούσιοι ελέγχουν το κράτος και την κυβέρνηση.
Ο κινεζικός αυταρχισμός πνίγεται από την παραγωγικότητα και τα οφέλη στον πληθυσμό.
Η δυτική ατομική ελευθερία καλύπτει την αναρχία στην οικονομία και την έλλειψη συλλογικότητας.
Ο ατομικός ανταγωνισμός έχει βάση στην ατομική ελευθερία και αυτή με τη σειρά της στην «ελεύθερη αγορά».
Η έλλειψη συντονισμού στην οικονομία της Ευρώπης έχει τις ρίζες της στην κοινωνία όπου υπάρχουν «μόνο άτομα».
Το σύστημα δεν περνάει κρίση, αντίθετα χαίρει άκρας υγείας. Τα κέρδη της ολιγαρχίας αυξάνουν θεαματικά και οι ίδιοι επιβάλλουν τη θέλησή τους στις κυβερνήσεις. Αν υπήρχε συντονισμός των πλούσιων όλης της Ευρώπης θα προετοίμαζαν τη συλλογική κατάρρευσή τους.
Τα συμπτώματα διαφθοράς όπως του ΟΠΕΚΕΠΕ έχουν σχέση με τον αγώνα της ελληνικής κυβέρνησης να επηρεάσει τα άτομα και να διασπάσει τις συλλογικές αντιλήψεις.
Η Κρήτη έγινε μπλε σε λίγα χρόνια μέσω των παράνομων επιδοτήσεων, τις οποίες ευνοεί το ευρωπαϊκό σύστημα και η ΚΑΠ. Οι αγρότες δεν ανεβαίνουν πλέον στην Αθήνα για να διαμαρτυρηθούν και να συγκρουστούν με το κράτος. Οι συνεταιρισμοί έσπασαν εδώ και χρόνια και τελευταία οι επιδοτήσεις προσανατολίσθηκαν σε γεωγραφικές περιοχές που έπρεπε να κερδηθούν και οι ημέτεροι κομματικά να επωφεληθούν. Οι συλλογικές αντιλήψεις έσπασαν, οι ατομικές θριάμβευσαν.
Το σύστημα κέρδισε. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ έδειξε ότι υπάρχει «ταξική αλληλεγγύη» στη Δεξιά γύρω από τα ατομικά συμφέροντα, σε αντίθεση με την Αριστερά που μειώνεται στα συλλογικά συμφέροντα.
Οι διαβρωμένες πλέον συλλογικές συνειδήσεις είναι έτοιμες για το επόμενο βήμα είτε αυτό αφορά μεταβολισμένους σπόρους είτε στροφή στον ευκαιριακό τουρισμό και εγκατάλειψη της αγροτικής παραγωγής. Θα υποταχθούν σε ότι εντολές δοθούν από τις ολιγαρχίες μέσω Βρυξελλών και τους ντόπιους κυβερνητικούς ή αντιπολιτευτικούς εκπροσώπους τους.
Το μήνυμα είναι καθαρό. «Η καπατσοσύνη και η υποταγή φέρνει αποτέλεσμα, όποιος δεν υποταχθεί θα βρεθεί χαμένος».
«Οι επιδοτήσεις είναι μέρος της ληστείας που υφίστανται οι βιοπαλαιστές γεωργοί και κτηνοτρόφοι από τα εμπορικά, μεταποιητικά και τραπεζικά μονοπώλια, καθώς μέσω αυτών οι εμποροβιομήχανοι εξασφαλίζουν, συμπιέζοντας τις τιμές στον αγρότη, πάμφθηνες πρώτες ύλες που είναι προϋπόθεση για την κερδοφορία τους».
Οι μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες του υπάρχοντος συστήματος είναι «ασπιρίνες για τον καρκίνο». Οι όποιες προσπάθειες αποδείχτηκαν ότι δεν μπορούν να αλλάξουν ριζικά το σύστημα ώστε να γίνει πιο παραγωγικό, πιο δίκαιο για τους εργαζόμενους και την κοινωνία και πιο δημοκρατικό, χωρίς να αλλάξει το μοντέλο λήψης αποφάσεων, η διανομή των κερδών και η συμμετοχή των εργαζόμενων. Η συμμετοχή των μαζών μπορεί να φέρει αποτέλεσμα όπως το levee en masse του Ναπολέοντα.
Οι παγκόσμιοι κίνδυνοι από τους πολέμους, τις ανισότητες, την κατάρρευση του περιβάλλοντος, είναι πολλοί μεγάλοι για να τους αντιμετωπίσουν οι κοινωνίες των ξεχωριστών ατόμων και τα κράτη με τις σημαίες του προστατευτισμού και του απομονωτισμού.
Υπάρχει μπροστά μας ο κίνδυνος της κατάρρευσης είτε ο δρόμος της συλλογικής συνεργασίας με κεντρικό σχεδιασμό στο εσωτερικό των κρατών, συμμετοχή των κοινωνιών και συνεργασία των κρατών.
Αλλιώς ας τρέξουμε, στο πλαίσιο της Ευρώπης, να επανεξοπλιστούμε για τον επόμενο πόλεμο.
(Ο Νίκος Τόσκας είναι υποστράτηγος ε.α. και πρώην υπουργός)
