Η Κοσμοαντίληψη του Τραμπ: Μεγάλοι Παίκτες σε «Συνενοχή» και όχι σε Ανταγωνισμό

Σύμφωνα με το περιοδικό Foreign Affairs:

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν βλέπει τον κόσμο με όρους ανταγωνισμού υπερδυνάμεων (όπως η τρέχουσα στρατηγική των ΗΠΑ που μιλά για "Strategic Competition" με Κίνα και Ρωσία), αλλά ως ένα πεδίο συμφωνιών μεταξύ ισχυρών ανδρών — όπως συνέβαινε στην Ευρώπη του 19ου αιώνα, στη λεγόμενη Συναυλία των Μεγάλων Δυνάμεων (Concert of Europe).

Βασική Ιδέα: “Συνενοχή ισχύος” (Collusion of Powers)

Δηλαδή, οι ηγέτες ισχυρών κρατών (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα) δεν χρειάζεται να συγκρούονται μονίμως, αλλά μπορούν — παρά τις διαφορές — να κάνουν συμφωνίες για το μοίρασμα της παγκόσμιας ισχύος και επιρροής.

• Όχι πολυμερής παγκόσμια τάξη (UN, διεθνείς θεσμοί)

• Όχι ηγεμονία μίας υπερδύναμης

• Αλλά ένα διευθυντήριο κρατών, όπου οι "μεγάλοι" συμφωνούν πίσω από κλειστές πόρτες.

Σύγκριση με την "Συναυλία της Βιέννης" (1815–1914):

• Μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, η Ευρώπη κυβερνήθηκε από μια άτυπη συμφωνία μεταξύ πέντε Μεγάλων Δυνάμεων (Αυστρία, Ρωσία, Πρωσία, Βρετανία, Γαλλία), που συνεδρίαζαν και ρύθμιζαν τις κρίσεις χωρίς να επιτρέπουν πλήρη αποσταθεροποίηση.

• Κάτι παρόμοιο φαίνεται να φαντάζεται ο Τραμπ για ΗΠΑ–Ρωσία–Κίνα.

Πώς εφαρμόζεται αυτό στην πολιτική του Τραμπ:

• Δεν βλέπει τον Πούτιν ή τον Σι ως «εχθρούς»∙ τους σέβεται ως ισότιμους ισχυρούς παίκτες.

• Πιστεύει περισσότερο στις συμφωνίες κορυφής μεταξύ ηγετών, παρά σε πολύπλοκες θεσμικές διαδικασίες.

• Αντιπαθεί τους διεθνείς θεσμούς, γιατί περιορίζουν τη "realpolitik" συμφωνιών πίσω από τις κουρτίνες.

Κίνδυνοι & Κριτική:

• Μοντέλο κυνικού ρεαλισμού, που αδιαφορεί για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, και τις μικρές χώρες.

• Ενισχύει αυταρχικά καθεστώτα, αν συνεργάζονται ή «δεν προκαλούν προβλήματα».

• Μειώνει τον ρόλο της ΕΕ, του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ, ως μη χρήσιμων στις «συμφωνίες των μεγάλων».

Ερμηνεία:

Αν ο Τραμπ επανεκλεγεί, πιθανότατα θα επιχειρήσει μια συμφωνία τύπου "Γιάλτα 2.0" με Πούτιν και (ίσως) Σι — μια νέα "μοιρασιά" ζωνών επιρροής, από Ουκρανία και Μέση Ανατολή έως Ειρηνικό.

Σε αυτό το μοντέλο, η σταθερότητα βασίζεται στην κατανόηση μεταξύ ισχυρών, όχι στη συναίνεση πολλών.

Πώς το μοντέλο Τραμπ επηρεάζει την ΕΕ και τις μικρότερες χώρες

Η Ε.Ε. ως θεσμική υπερδομή χωρίς "σκληρή ισχύ"

Ο κόσμος του Τραμπ δεν αφήνει χώρο για πολυμερείς θεσμούς όπως η Ε.Ε. που:

δεν διαθέτουν στρατηγική αυτονομία,

έχουν αργούς μηχανισμούς λήψης αποφάσεων,

και βασίζουν την ύπαρξή τους σε αρχές, όχι ισχύ (π.χ. διεθνές δίκαιο, κράτος δικαίου, κοινές αξίες).

➡️ Η ΕΕ στο μοντέλο Τραμπ γίνεται "παρατηρητής", όχι διαπραγματευτής. Δεν κάθεται στο "τραπέζι των μεγάλων".

---

Οι μικρές και μεσαίες χώρες;

Στον κόσμο του Τραμπ:

Η διεθνής τάξη δεν προστατεύει τους αδύναμους∙ προστατεύονται όσοι εξασφαλίζουν προστάτη.

Οι χώρες όπως η Ουκρανία, η Γεωργία, ή ακόμα και χώρες των Βαλκανίων, δεν έχουν στρατηγική αξία από μόνες τους, εκτός αν εξυπηρετούν ισχυρούς παίκτες.

➡️ Το "δίκαιο του ισχυρού" αντικαθιστά το "δίκαιο των λαών".

---

Παράδειγμα για την Ελλάδα:

Σε τέτοιο πλαίσιο:

• Η Ελλάδα δεν θα ελπίζει σε «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» ή "διεθνή τάξη".

• Αντίθετα, θα χρειάζεται απευθείας διαπραγμάτευση με ισχυρούς (ΗΠΑ, Τουρκία, Ρωσία, Κίνα) για να διασφαλίσει τα συμφέροντά της.

Το μοντέλο Τραμπ οδηγεί σε επιστροφή στη "διπλωματία των ζωνών επιρροής".

➡️ Ο Τραμπ είναι "διαισθητικός ρεαλιστής" — δεν στηρίζεται σε θεωρίες, αλλά σε επιχειρηματική λογική και διαπραγματευτική σκέψη τύπου "deal".

➡️ Ο Mearsheimer βλέπει τις συγκρούσεις ως συστημικά αναπόφευκτες (π.χ. ΗΠΑ–Κίνα) — όχι κάτι που ρυθμίζεται με προσωπικά deals.

➡️ Ο Kissinger θα έβλεπε το όραμα Τραμπ ως πολύ απλοϊκό – γιατί λείπει η μακροπρόθεσμη θεσμική ισορροπία που ο ίδιος επιδίωξε (π.χ. στη détente).

Συμπέρασμα:

Ο κόσμος Τραμπ είναι πολύ επικίνδυνος για μικρές και πολυμερείς δυνάμεις όπως η Ε.Ε., καθώς:

• απορρίπτει θεσμούς,

• δεν εγγυάται σταθερότητα στους "μικρούς",

• και ευνοεί επιλεκτικά παζάρια ισχύος.

Ο ίδιος δεν είναι θεωρητικός ρεαλιστής, αλλά πρακτικός διαχειριστής εξουσίας, με βάση την αρχή:

“Οι ισχυροί μιλούν, οι μικροί ακούν – και διαπραγματεύονται ό,τι μπορούν.”

---