Εμπορικές Διαδρομές μέσω Αφγανιστάν: O Κρίσιμος Κόμβος της Κεντρικής και Νότιας Ασίας

Το Αφγανιστάν είναι το πιο σημαντικό γεωπολιτικό κέρδος μετά την πτώση των Ταλιμπάν. Οι εμπορικές διαδρομές τον καθιστούν απαραίτητο για την Ευρασιακή αναδιάταξη – ακόμη κι αν η χώρα παραμένει σε χάος

Συνταξη : Geopolitics News
7 Ιουλίου 2025

Η αναγνώριση της εξουσίας των Ταλιμπάν από τη Ρωσία το 2024 έχει μετατρέψει το Αφγανιστάν σε ζωτικό κόμβο στις εφοδιαστικές αλυσίδες της Ευρασίας, συνδέοντας την Κεντρική Ασία με τη Νότια Ασία μέσω κρίσιμων υποδομών. Παρά τη συνεχιζόμενη πολιτική αστάθεια, η χώρα έχει καταστεί ανεπίστρεπτα κεντρική στις περιφερειακές εμπορικές διαδρομές.

Οι Κύριοι Άξονες των Εμπορικών Διαδρομών

1. Διάδρομος Trans-Afghan (1.200 χλμ)

• Διαδρομή: Καζακστάν/Ουζμπεκιστάν → Αφγανιστάν → Πακιστάν/Ινδία

• Σημασία: Μεταφέρει ενέργεια (πετρέλαιο/φυσικό αέριο) και εμπορεύματα, μειώνοντας την εξάρτηση από παραδοσιακές ρωσικές διαδρομές. Η ετήσια χωρητικότητα προβλέπεται να ξεπεράσει τους 5 εκατομμύρια τόνους έως το 2026.

2. Σιδηρόδρομος Dosti–Kulm (75 χλμ)

• Σύνδεση: Ουζμπεκιστάν–Μαζάρ-ι-Σαρίφ (Αφγανιστάν)

• Επίτευγμα: Τριπλασίασε τη χωρητικότητα μεταφοράς εμπορευμάτων (1 → 3 εκατ. τόνους ετησίως) μετά την αναβάθμιση του 2024. Κρίσιμος για τις εξαγωγές ορυκτών του Ουζμπεκιστάν.

3. Λιμάνι Τσαμπαχάρ (Ιράν)

• Ρόλος: Βασικό λιμάνι στον Ινδικό Ωκεανό για προώθηση αγαθών προς το Αφγανιστάν/Κεντρική Ασία.

• Αναβάθμιση: Ιράν και Ινδία έχουν επενδύσει $120 εκατ. σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης και σιδηροδρομικές συνδέσεις.

4. Διάδρομος Τουρκμενιστάν–Αφγανιστάν

• Άνοιξε: 2023

• Διαδρομή: Κασπία → Τουρκμενιστάν → Ηράτ (Αφγανιστάν) → Ιράν

• Φορτίο: Κυρίως υδρογονάνθρακες και κατασκευαστικά υλικά.

5. Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά–Νότου (INSTC)

• Μέλη: Ινδία, Ιράν, Ρωσία, Κεντρική Ασία

• Στόχος: Μείωση χρόνου/κόστους μεταφοράς κατά 40% μεταξύ Ινδίας και Ρωσίας. Το Αφγανιστάν λειτουργεί ως κρίσιμος κόμβος μεταξύ Ιράν και Κεντρικής Ασίας.

Γεωπολιτικές Επιπτώσεις

Στρατηγική Ανάκαμψη:
Η Ρωσία χρησιμοποιεί τις αφγανικές διαδρομές για να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις, εξάγοντας αγροτικά προϊόντα και ορυκτά μέσω ιρανικών λιμανιών.

Πρόσβαση στην Κεντρική Ασία:
Η Ινδία έχει αυξήσει τις εισαγωγές ουρανίου από το Καζακστάν κατά 300% μέσω του διαδρόμου Trans-Afghan, μειώνοντας την εξάρτηση από τη Ρωσία.

Παράκαμψη του Πακιστάν:
Η Κίνα χρησιμοποιεί το λιμάνι Τσαμπαχάρ για να αποφεύγει τα στενά του Πακιστάν στο πλαίσιο του CPEC, μεταφέροντας αγαθά προς το Ουζμπεκιστάν.

Προκλήσεις και Ανάπτυξη

Παρά την αστάθεια, οι εμπορικές διαδρομές ευνοούνται από:

• Τις χαμηλές διέλευσης δασμών μεταξύ Ταλιμπάν και γειτονικών χωρών

• Τις ρωσικές/κινεζικές επενδύσεις σε λιμένες και σιδηροδρόμους

• Την απομάκρυνση των δυτικών εταιρειών από τις παραδοσιακές ρωσικές διαδρομές

Ο αναλυτής της Eurasian Group, δρ. Άμιρ Χουσεΐν, σημειώνει:
«Το Αφγανιστάν είναι το πιο σημαντικό γεωπολιτικό κέρδος μετά την πτώση των Ταλιμπάν. Οι εμπορικές διαδρομές τον καθιστούν απαραίτητο για την Ευρασιακή αναδιάταξη – ακόμη κι αν η χώρα παραμένει σε χάος».

---