Πατριωτισμός και μετανάστευση
Από τον Γιάννη Δούμο* | 24η Ιουλίου 2025
(Πρώτη δημοσιευση στο TVXS)
Μια φράση στοιχειώνει το φετινό μας καλοκαίρι. Ο υπουργός μετανάστευσης και ασύλου Θανος Πλεύρης δήλωσε: «Μεταξύ άλλων, ζήτησα να επανεξεταστεί και το μενού το οποίο δίνεται στις δομές, το οποίο είναι ξενοδοχειακό αυτήν τη στιγμή. Από το παξιμάδι μέχρι το να έχεις 3 επιλογές γεύματος, 4 φορές κρέας και 1 ψάρι δεν υπάρχει ενδιάμεση κατάσταση; Το υπουργείο Μετανάστευσης δεν είναι ξενοδοχείο.» Μετά έφερε προς ψήφιση νόμο ο οποίος σταματάει την εξέταση αιτήσεων ασύλου σε σύγκρουση με βασικές αρχές διεθνούς δικαίου.
Πως φτάσαμε μέχρι εδώ; Το συγκεκριμένο κείμενο θα προσπαθήσει να μην αναφερθεί σε αυτονόητα δικαιώματα και ανθρωπισμό ή στον τρόπο με τον οποίο ο μετανάστης χάνει την ανθρώπινη του υπόσταση και χρησιμοποιείται σαν εργαλείο αλλά να να κρατήσει την ανάσα του και να απευθυνθεί στον πατριωτισμό στον οποίον υποκρίνεται ότι απευθύνεται ο Πλεύρης και το κομμάτι της εξουσίας που εκπροσωπεί.
Ξεκινώντας δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει ότι ο συγκεκριμένος υπουργός ταυτίζει τη χώρα με το υπουργείο του λέγοντας «δεν είναι ξενοδοχείο». Η φαντασίωση δηλαδή είναι πως κυβερνάει όλη τη χώρα και μιλάει εκ μέρους όλης της χώρας όντας επικεφαλής ενός υπουργείου. Το υπουργείο είναι μόνο ένα κομμάτι της εκτελεστικής εξουσίας. Δεν του ανήκει η επικράτεια όμως ο υπουργός μιλάει σαν να την κυβερνά στο σύνολό της. Ίσως και να το κάνει φαντασιωσικά. Φυσικά αποκρύπτει από τους συμπολίτες μας πως το σταμάτημα των μεταναστευτικών ροών είναι αδύνατο. Από τη στιγμή που υπάρχει ανισότητα πλούτου ανάμεσα σε χώρες είναι αδύνατο να μην υπάρχει ροή ανθρώπων προς την περιοχή μεγαλύτερου πλούτου.
Μπορεί να ελεγχθεί το θαλάσσιο σύνορο; Όχι. Μπορεί να αποθαρρυνθούν λόγω των κακών συνθηκών υποδοχής οι μετανάστες -ας αφήσουμε έξω τον όρο πρόσφυγες- από το να έρθουν; Ιστορικά αποδεδειγμένα όχι. Το γνωρίζει αυτό ο Θάνος Πλεύρης; Φυσικά και το γνωρίζει. Αλλά ποιος επωφελείται περισσότερο από τις μεταναστευτικές ροές από τον Θάνο Πλεύρη και την κυβέρνηση του;
Έχει να επιδείξει κάποιο άλλο έργο; Έχει άλλον λόγο ύπαρξης ως πολιτικός εκτός από το να τοποθετεί τον εαυτό του ως τον φύλακα των συνόρων από τους κατατρεγμένους; Ας αναρωτηθεί ο πατριώτης αναγνώστης. Τι έχει κάνει για την πατρίδα του ο Θάνος Πλεύρης εκτός από το να απολύσει ανεμβολίαστους υγειονομικούς ως υπουργός υγείας κατά την πανδημία χωρίς να προσλάβει άλλους στη θέση τους αφήνοντας το ΕΣΥ έκθετο; Το ότι αρχικά ανέλαβε να υπερασπιστεί τα μέλη της Χρυσής Αυγής αλλά τελικά μετά από αντιδράσεις υποχώρησε;
Και τι ζητάει από τους Έλληνες; Να αρνηθούν την παράδοση και την ελληνική τους ταυτότητα. Τι πιο βαθιά συνδεδεμένο με την ελληνική ταυτότητα από τη φιλοξενία του ξένου; Από την Ομηρική παράδοση με τον Αχιλλέα να δέχεται στη σκηνή του τον Πρίαμο που ζητάει το νεκρό παιδί του, στους κλασσικούς χρόνους και αργότερα στη χριστιανική παράδοση που διατηρεί στοιχεία της αρχαίας κληρονομιάς, ο ξένος και ο κατατρεγμένος είναι ιερός. Φιλοξενείται αν το ζητήσει χωρίς δισταγμό και μάλιστα με όλους τους κανόνες της φιλοξενίας.
Στις Ευμενίδες του Αισχύλου ο ξένος και μητροκτόνος Ορέστης φτάνει στην Αθήνα και ζητά άσυλο από τη θεά Αθηνά. Εκείνη του παραχωρεί το δικαίωμα σε μια δίκη, η οποία γίνεται στον Άρειο Πάγο και τον αθωώνει από το έγκλημά του. Ο Πλεύρης καταργεί τη λειτουργία της δίκης και αρνείται τη διαδικασία του ασύλου σε όποιον τη ζητάει. Ο μόνος Άρειος Πάγος που τον ενδιαφέρει είναι αυτός που μπορεί να ελέγξει. Ο Αισχύλος είχε πολεμήσει στη μάχη του Μαραθώνα και ήταν περήφανος για αυτό. Ο Πλεύρης εξαπέλυε χαράματα στα Εξάρχεια ψιθυριστά απειλές μην τον ακούσει κανένας και τις φάει. Ποιος εκφράζει τον ελληνικό πατριωτισμό; Ο μαραθωνομάχος ή ο δειλός της πλατείας;
Η μάχη της Κρήτης ξεκίνησε με την μεγαλύτερη αεραποβατική επιχείρηση στην ιστορία του κόσμου. Χρησιμοποιήθηκαν 22000 αλεξιπτωτιστές από τους οποίους γύρω στους 6000 μόνο την πρώτη μέρα βρήκαν το θάνατο στα χέρια των Κρητών που προέβαλαν τόσο ηρωική αντίσταση ώστε εγκαταλείφθηκε οριστικά αυτή η μέθοδος απόβασης. Το τίμημα που πλήρωσαν οι Κρήτες για τον ηρωισμό τους ήταν πικρό. Μαζικές εκτελέσεις και πλήρως κατεστραμμένα χωριά όπως η Κάντανος.
Τι ζητά ο Πλεύρης και οι συν αυτώ από τους απόγονους τους; Να στραφούν ενάντια σε μια χούφτα κατατρεγμένων και πηγαίνοντας κόντρα στην δική τους παράδοση που έχει την φιλοξενία στην πιο ψηλή θέση να δεχτούν στη γη τους να πεινούν αυτοί που πάτησαν το πόδι τους ζητώντας καταφύγιο. Ζητά δηλαδή από τους Κρήτες να πνίξουν τη λεβεντιά τους στον πάτο του φρέντο εσπρέσο του τουρίστα απόγονου των αλεξιπτωτιστών που γλίτωσαν από τα δικράνια τους. Υπάρχει κάτι πιο προσβλητικό από το να σε καθιστούν από οικοδεσπότη γκαρσόνι;
Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό πως ακροδεξιά στοιχεία όπως ο Πλεύρης και η παρέα του δεν έχουν καμία σχέση με τον πατριωτισμό. Υποδύονται τους πατριώτες για να αναπαράγουν και να ενισχύουν την εξουσία τους αλλά και για να κρύβουν την αστική τους καταγωγή και την περιφρόνηση που έχουν για τον απλό άνθρωπο. Υποδαυλίζουν τους φόβους και τα κατώτερα ένστικτα ενός λαού σε κρίση δημιουργώντας έναν φαντασιακό εχθρό και ευτελίζοντας την ιστορία και τις παραδόσεις του , τις οποίες αγνοούν πιθανώς ολοκληρωτικά. Συγκαλύπτουν σκάνδαλα, στρέφουν την προσοχή μακριά από την ολοκληρωτική διπλωματική αποτυχία της κυβέρνησης στον αραβικό κόσμο και την απόλυτη επικράτηση της Τουρκίας, με λίγα λόγια ξεφτιλίζουν την πατρίδα τους.
Κάπου εδώ τελειώνει το ρητορικό πείραμα του άρθρου. Η έννοια του πατριωτισμού είναι μια σύνθετη έννοια που όμως στα χέρια της ακροδεξιάς γίνεται απολύτως κενή. Η πικρή αλήθεια είναι ότι ο Πλεύρης και η κυβέρνηση ζητούν να λιμοκτονήσουμε ανθρώπους για να ξεχάσουμε πόσα φαγώθηκαν από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Ωιμέ, που θα έλεγε και ο Αισχύλος…
*Ο Γιάννης Δούμος είναι ψυχίατρος και θεατρικός συγγραφέας
