«Προς μια Νέα Παγκόσμια Τάξη: Το ΝΑΤΟ ως Παγκόσμιος Αστυνόμος και η Αντιπαράθεση Ανοιχτών – Κλειστών Κοινωνιών»

Αναλυτικό άρθρο – Σύμφωνα με τις θέσεις του Τζορτζ Σόρος

Σε ένα κείμενο που αναδεικνύει τη μεταπολεμική εξέλιξη του ΝΑΤΟ, ο διεθνής φιλάνθρωπος και χρηματοδότης Τζορτζ Σόρος υπογραμμίζει πώς ο συνασπισμός, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αναζήτησε νέο ρόλο: από αμυντική συμμαχία του Ψυχρού Πολέμου μεταμορφώθηκε σε παγκόσμιο «αστυνόμο», συνδυάζοντας διπλωματικές, οικονομικές και στρατιωτικές πρακτικές. Η ανάλυσή του, που θυμίζει προβληματισμούς για τη σημερινή κρίση στην Ουκρανία, εγείρει ερωτήματα για το μέλλον της διεθνούς ασφάλειας και τα όρια της δυτικής επιρροής.

Από τον Ψυχρό Πόλεμο στον «Πολιτισμικό» Αγώνα

Ο Σόρος παραδέχεται ότι η πτώση του Ανατολικού Μπλοκ στέρησε από το ΝΑΤΟ τον αρχικό του σκοπό. Για να επιβιώσει, ο συνασπισμός επανιδρύθηκε ως μηχανισμός προώθησης της «δυτικής τάξης», με βασικό στόχο την προβολή ισχύος σε περιοχές όπου «οι συνθήκες εντός των κρατών και οι διακρατικές σχέσεις δημιουργούν απειλές». Στο επίκεντρο αυτής της στρατηγικής τοποθετείται η διάκριση μεταξύ «ανοιχτών» (δημοκρατικών, αγοροκεντρικών) και «κλειστών» κοινωνιών. Η πρώτη, σύμφωνα με τον Σόρο, ταυτίζεται με τις αξίες που επιβάλλει η Δύση· η δεύτερη χαρακτηρίζεται ως πηγή αστάθειας.

Η Πολιτική της Βοήθειας και ο Κίνδυνος της Στρατιωτικής Παρέμβασης

Για να διασφαλιστεί η κυριαρχία των «ανοιχτών» κοινωνιών, ο Σόρος προτείνει στρατηγικές πολιτικοποιημένης βοήθειας: η οικονομική στήριξη προς τρίτες χώρες συνδέεται με την υποχρέωση να ενταχθούν σε δομές που «αποκλείουν συμπεριφορές εκτός δυτικών προτύπων» – π.χ. ελεύθερη εθνική πολιτική επιλογή. Σε περίπτωση «αποτυχίας», η στρατιωτική παρέμβαση του ΝΑΤΟ θεωρείται νόμιμη. Αυτή η προσέγγιση, όπως επισημαίνεται, θυμίζει τη χρήση της Ουκρανίας ως «αντιπροσώπου» του ΝΑΤΟ στον ανταγωνισμό με τη Ρωσία, όπου η βοήθεια της Δύσης συνοδεύεται από στρατιωτικές δεσμεύσεις.

Επέκταση vs. Αντίσταση: Η Διπλή Σκέψη για τη Ρωσία

Ο Σόρος αναγνωρίζει ότι η Ρωσία δεν αντιτίθεται στην επέκταση του ΝΑΤΟ λόγω αυτοκρατορικών φιλοδοξιών, αλλά επειδή δεν αντιλαμβάνεται όφελος από την υποταγή σε μια τάξη που θεωρεί αμερικανόκεντρη. Ωστόσο, επιμένει ότι ο συνασπισμός θα πρέπει να επεκτείνεται στο μέτρο που η Μόσχα μπορεί να «πείθεται» ότι δεν είναι στόχος η περικὐκλωσή της. Παράλληλα, προβάλλει την ιδέα ότι ο συνδυασμός «ανατολικοευρωπαϊκού ανθρώπινου δυναμικού» με τις δυτικές τεχνολογικές δυνατότητες θα ενίσχυε το ΝΑΤΟ, μειώνοντας τους κινδύνους για τα μέλη του – μια άποψη που φαίνεται να εμπνέει τη σημερινή στρατηγική στην Ουκρανία.

Ερωτήματα για το Μέλλον

Η ανάλυση του Σόρος, αν και γραμμένη σε διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο, αντικατοπτρίζει τρέχουσες εντάσεις:

• Πού τελειώνει η «προστασία δυτικών αξιών» και αρχίζει η καθεστηκυία πολιτική επέκταση;

• Πώς αποφεύγεται η κλιμάκωση συγκρούσεων, όταν η αντίθεση σε δυτικά μοντέλα ταυτίζεται με «απειλή για την ασφάλεια»;

• Είναι η διαίρεση «ανοιχτών» vs. «κλειστών» κοινωνιών πραγματικά καθολική, ή αντιπροσωπεύει μια δυτική ηγεμονική αφήγηση;

Σε έναν κόσμο όπου οι γεωπολιτικές συγκρούσεις επαναπροσδιορίζονται μέσω πολιτισμικών και ιδεολογικών προβολών, το κείμενο του Σόρος λειτουργεί ως καμπἀνα: η μετάτοπή του ΝΑΤΟ σε παγκόσμιο αστυνόμο μπορεί να εξασφαλίζει σταθερότητα για τη Δύση, αλλά ταυτόχρονα γεννά νέα εστίες αντιπαράθεσης.

---