Ισχυρό Ευρώ, Αδύναμη Ευρώπη; Οι γεωοικονομικές παγίδες της νομισματικής επιτυχίας

May 02, 2025

Του Βασίλη Αλφειώτη

Η άνοδος του ευρώ έναντι του δολαρίου — άνω του 10% μέσα σε λίγους μήνες — μπορεί να ακούγεται ενθαρρυντική για τους καταναλωτές. Ωστόσο, πίσω από αυτό το νομισματικό «κατόρθωμα» κρύβεται μια ωρολογιακή βόμβα για την ευρωπαϊκή οικονομία, με επιπτώσεις που απλώνονται από τη βιομηχανία και τον τουρισμό έως τις γεωπολιτικές ισορροπίες.

1. Εξαγωγές στο κόκκινο

Η ενίσχυση του ευρώ καθιστά τα ευρωπαϊκά προϊόντα λιγότερο ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. Για οικονομίες με εξαγωγικό προσανατολισμό, όπως η Γερμανία ή η Ιταλία, αυτό μεταφράζεται σε πτώση της βιομηχανικής παραγωγής και συρρίκνωση των εξαγωγών, ιδιαίτερα προς τις ΗΠΑ και τις ασιατικές αγορές.

2. Νομισματικά δεσμά

Οι χώρες της ευρωζώνης δεν έχουν πλέον το εργαλείο της υποτίμησης του νομίσματος για να ανακτήσουν ανταγωνιστικότητα. Ένα ισχυρό ευρώ δεσμεύει και τις πιο αδύναμες οικονομίες, όπως η Ελλάδα ή η Πορτογαλία, που δεν μπορούν να αντιδράσουν αυτόνομα σε εξωτερικά σοκ.

3. Ύφεση με ευρωπαϊκή σφραγίδα

Σε μια περίοδο όπου η Ευρώπη παλεύει με μηδενική ανάπτυξη, ενεργειακή ανασφάλεια και εμπορικό ανταγωνισμό ΗΠΑ–Κίνας, η αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας δεν αποτελεί επιτυχία αλλά πολλαπλασιαστή κρίσεων. Η οικονομική αδυναμία συνοδεύεται και από γεωπολιτική συρρίκνωση.

4. Αόρατοι δασμοί

Η πτώση του δολαρίου ισοδυναμεί πρακτικά με έμμεσους δασμούς 10% στα ευρωπαϊκά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ. Δηλαδή, χωρίς καμία νομοθετική ρύθμιση, η Ευρώπη χάνει ανταγωνιστικότητα μέσα από τη νομισματική ισοτιμία.

5. Εξωτερικός κίνδυνος: ΗΠΑ και Κίνα

Ο Τραμπ ήδη επαναφέρει τη λογική των δασμών και της επαναπατριζόμενης παραγωγής. Η Κίνα, από την πλευρά της, προσφέρει φθηνότερα προϊόντα και υποτιμημένο γουάν. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η ισχυροποίηση του ευρώ είναι η χειρότερη δυνατή εξέλιξη για την ευρωπαϊκή θέση στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

Συμπέρασμα

Το ισχυρό ευρώ δεν είναι απόδειξη οικονομικής υγείας, αλλά αντανάκλαση μιας λανθάνουσας ανισορροπίας. Χωρίς μηχανισμούς προσαρμογής και με εσωτερική ανομοιογένεια, η ευρωζώνη μετατρέπεται από οικονομικό πλεονέκτημα σε στρατηγικό κίνδυνο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν να επιβραβεύουν την νομισματική σταθερότητα εις βάρος της πραγματικής οικονομίας.