Οι πόλεμοι μετασχηματίζονται σε τρομοκρατία

Θυμίζει δόγμα επηρεασμένο από το δόγμα των τρομοκρατών της 11ης Σεπτέμβρη 2001 όταν έριξαν τα αεροπλάνα στους δίδυμους πύργους – οικονομικό κέντρο, στο Πεντάγωνο – στρατιωτικό κέντρο ενώ το άλλο αεροπλάνο πήγαινε κατά πάσα πιθανότητα πριν καταρριφθεί, σε κυβερνητικά κτίρια.

Μια νέα μορφή πολέμου έκανε την εμφάνισή της μετά την ισραηλινή εισβολή στη Γάζα, μετά στον Λίβανο και τώρα τις επιθέσεις στο Ιράν.

Παλαιότερα ο πόλεμος άρχιζε με την προσβολή των στρατιωτικών δυνατοτήτων του αντιπάλου και αν αυτό είχε αποτέλεσμα συνέχιζαν και έφταναν στη φυσική εξόντωση της ηγεσίας του.

Τώρα τα πράγματα έχουν αντιστραφεί. Οι Ισραηλινοί επιδίωξαν την εξόντωση της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας της Χαμάς και της Χεζμπολάχ και τώρα της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων του Ιράν, των φρουρών της Επανάστασης και των πυρηνικών επιστημόνων και συνεχίζουν με στρατιωτικούς και οικονομικούς στόχους. Οι βομβητές που εξερράγησαν στη Βηρυτό και οι στοχευμένες επιθέσεις σε διαμερίσματα και αυτοκίνητα ηγετικών στελεχών στην Τεχεράνη και η πρόθεση του Νετανιάχου να σκοτώσει τον αγιατολάχ Χαμενεΐ είναι πρακτικές τρομοκρατίας.

Ο βομβαρδισμός της κρατικής τηλεόρασης στην Τεχεράνη θυμίζει αντίστοιχη τρομοκρατική ενέργεια στο Βελιγράδι το 1999.

Το Ιράν από την πλευρά του επιτίθεται σε μαζικούς κατοικημένους στόχους προσπαθώντας να κάμψει το ηθικό των Ισραηλινών.

Όλες οι παραπάνω ενέργειες είναι εκτός ορίων διεθνούς νομιμότητας.

Είναι μια αντιστροφή του πολέμου της τρομοκρατίας, ένας πόλεμος χωρίς κανόνες που στοχεύει στον «αποκεφαλισμό» του αντιπάλου πριν ακόμη αρχίσει ο συμβατικός πόλεμος με τακτικά μέσα.

Θυμίζει δόγμα επηρεασμένο από το δόγμα των τρομοκρατών της 11ης Σεπτέμβρη 2001 όταν έριξαν τα αεροπλάνα στους δίδυμους πύργους – οικονομικό κέντρο, στο Πεντάγωνο – στρατιωτικό κέντρο ενώ το άλλο αεροπλάνο πήγαινε κατά πάσα πιθανότητα πριν καταρριφθεί, σε κυβερνητικά κτίρια.

Σε αντίθεση ο πόλεμος στην Ουκρανία, αν εξαιρέσουμε τη σύγχρονη τεχνολογία, είναι ο πιο συμβατικός πόλεμος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Π.Π.). Χαρακώματα, αντιαρματικά εμπόδια, ελιγμοί προσωπικού, νάρκες και φυσικά drones. Οι ηγεσίες κυκλοφορούν ανενόχλητες. Ο Ζελένσκι πηγαίνει στην Οδησσό οδικώς και συναντά τον Έλληνα πρωθυπουργό. Το ουκρανικό γενικό επιτελείο αλλά και το ρωσικό στο Ροστώφ, υπεύθυνο για τις επιχειρήσεις στην περιοχή, δεν έχουν για την ώρα βομβαρδιστεί. Υπάρχει μια αμοιβαία αποδοχή κάποιων όρων, που συμφέρει όλους. Βέβαια, η τελευταία προσβολή από τους Ουκρανούς των στρατηγικών βομβαρδιστικών στο βάθος της ρωσικής επικράτειας φεύγει από τους κανόνες και μοιάζει αν δεν υποκρύπτει συνεργασία με το Ισραήλ, με την προσβολή Ιρανών επιστημόνων και πυρηνικών εγκαταστάσεων.

Στη διάρκεια του Β’ Π.Π. η καγκελαρία στο Βερολίνο βομβαρδίστηκε μόνο στην τελευταία φάση του πολέμου – τον Φεβρουάριο του 1945, παρότι είχε ισοπεδωθεί το υπόλοιπο Βερολίνο από 1.100 συμμαχικά αεροπλάνα καθώς και άλλες πόλεις. Παρόμοια, δεν βομβαρδίστηκε η πρωθυπουργική κατοικία στο Λονδίνο και το παλάτι του Westminster παρά μόνο την τελευταία βραδιά των βομβαρδισμών που διήρκεσαν από τον Σεπ.1940 έως 10 Μαΐου 1941.

Το 1871 οι Γερμανοί έφτασαν έξω από το Παρίσι αλλά δεν μπήκαν στην επαναστατημένη πόλη από σεβασμό στον εξεγερμένο λαό που αντιδρούσε στον εσωτερικό εχθρό και στον εξωτερικό εισβολέα.

Το κράτος του Ισραήλ επιδιώκει να διώξει τους Παλαιστίνιους από τη Γάζα και την Δυτική όχθη για να δημιουργήσει ένα μεγαλύτερο Ισραήλ. Προσπαθεί με τη βοήθεια των ΗΠΑ να προκαλέσει αστάθεια στα μη φιλικά κράτη της Μ. Ανατολής και να εγκαταστήσει φιλικές κυβερνήσεις. Κύριος στόχος του είναι το καθεστώς του Ιράν.

Βομβαρδίζονται συστηματικά οι υποδομές στη Γάζα αλλά και οι κάτοικοι που προστρέχουν να πάρουν τρόφιμα από επιλεγμένα σημεία που δήθεν είναι «προστατευμένα».

Αφού το Ισραήλ αδρανοποίησε τα φιλικά κινήματα αντίστασης και το καθεστώς Άσαντ στη Συρία τώρα προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει το Ιράν. Ακόμη και το όνομα της τωρινής ισραηλινής επιχείρησης – Ανατέλλων Λέων – θυμίζει τον λέοντα της παλαιάς σημαίας του Σάχη, που αντικαταστάθηκε μετά την επανάσταση του 1979.

Από την εποχή του Κλαούζεβιτς μέχρι τον Α’ Π.Π. κυριαρχούσε η αντίληψη του «πολέμου εκμηδενίσεως», όχι με την έννοια της καταστροφής της δομής της κοινωνίας του αντιπάλου αλλά μόνο της εκμηδένισης των εχθρικών ενόπλων δυνάμεων. Όταν ο πόλεμος στη διάρκεια του Α‘ Π.Π. καθυστερούσε να τελειώσει πήρε τη μορφή του «ολοκληρωτικού». Με την έννοια συμμετοχής των μετόπισθεν – οικονομικά, παραγωγικά και εξοπλιστικά - στην πολεμική προσπάθεια. Για την κήρυξη του πολέμου χρειαζόταν προειδοποίηση έστω και τυπική.

Στον Β’ Π.Π. το κύριο γνώρισμα του «ολοκληρωτικού» πολέμου ήταν ότι τα μετόπισθεν εργάζονταν κύρια για το μέτωπο. Στη Μ. Βρετανία το 1942 το 64% του ΑΕΠ δαπανούσαν για εξοπλισμούς. Στη Γερμανία για την ίδια περίοδο δαπανούσαν το 55%.

Υπήρχε όμως και ένα επιπλέον χαρακτηριστικό του ολοκληρωτικού πολέμου που δεν φάνηκε στον Α’ Π.Π., οι μαζικοί βομβαρδισμοί μεγάλων πόλεων και τα συστηματικά αντίποινα στους αμάχους εκ μέρους των Γερμανών και Ιταλών. Για την κήρυξη του πολέμου δεν χρειαζόταν προειδοποίηση. Οι Γερμανοί επιτέθηκαν το 1939 στην Πολωνία μετά από μια προβοκάτσια στα σύνορα. Κάτι αντίστοιχο, απροειδοποίητα, έγινε με την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο.

Η έλλειψη διαχωριστικών γραμμών μεταξύ πρώτης γραμμής και μετόπισθεν καθώς και ενόπλων μονάδων και πολιτικών-στρατιωτικών ηγεσιών, μειώνει τα μέχρι τώρα όρια του ολοκληρωτικού πολέμου.

Στην Ουκρανία οι κατοικημένοι τόποι βομβαρδίζονται μόνο όταν έχουν οχυρωθεί στρατιωτικά ή έχουν στρατιωτικές ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Ο πόλεμος όμως ξεσπά απροειδοποίητα και ονομάζεται «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», με ότι υποκρισία αυτό ενέχει.

Η συστηματική καταστροφή του μεγαλύτερου μέρους της Γάζας είναι η αντίστροφη εικόνα.

Στον τωρινό πόλεμο βομβαρδίζονται κατοικημένες περιοχές από το Ιράν για να πέσει το ηθικό, απειλούν με κλείσιμο τα στενά του Ορμούζ για να πιέσουν την παγκόσμια οικονομία ενώ οι Ισραηλινοί βομβαρδίζουν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στον Περσικό, τη διαχείριση των οποίων έχει το Ιράν μαζί με το Κατάρ.

Το Ισραήλ διαθέτει 90 πυρηνικές βόμβες. Το Ιράν έχει εμπλουτίσει ουράνιο στο 60% ενώ απαιτείται 90% για να το χρησιμοποιήσει σε πυρηνικό όπλο και αρκεί 3,5% για ειρηνική χρήση. Υπάρχουν όμως και οι «φιλικές» χώρες που διαθέτουν όπως το Πακιστάν και η Β. Κορέα.

Οι ανατροπές κυβερνήσεων δεν οδηγούν συνήθως σε καλύτερα αποτελέσματα. Είδαμε ότι η ανατροπή της κυβέρνησης Γιανουκόβιτς στην Ουκρανία το 2014 έφερε το χάος και τον πόλεμο και η προσπάθεια της Δύσης να φθείρουν τον Πούτιν και τη Ρωσία έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα.

Προφανώς σήμερα μια απόπειρα εξουδετέρωσης του Ζελένσκυ ή του Πούτιν στον πόλεμο στην Ουκρανία ή της ηγεσίας Ινδίας ή Πακιστάν στις μεταξύ τους συρράξεις θα έφερνε ανεπανόρθωτη καταστροφή.

Το Ιράν, χωρίς σοβαρή αεροπορική δύναμη και δίχως συμμάχους, θα αναγκαστεί να συρθεί σε διαπραγματεύσεις, θυσιάζοντας το πυρηνικό του πρόγραμμα για να σώσει το καθεστώς του. Το πυραυλικό του δυναμικό και η έκτασή του μπορούν να το σώσουν από την ήττα αλλά δεν θα του δώσουν την νίκη επί του Ισραήλ.

Αν σκεφτούμε τα δυσδιάκριτα όρια τακτικών ή διηπειρωτικών πυρηνικών όπλων με τα αντίστοιχα συμβατικά όπου η καταστρεπτική ισχύς μεταξύ τους έχει μειωθεί, μπορούμε να φανταστούμε τους κινδύνους χρήσης πυρηνικών όπλων στην αρχή μικρών και μετά μεγάλων καθώς και επέκτασης τοπικών πολέμων – 53 αυτή τη στιγμή σε όλο τον κόσμο – σε περιφερειακούς ή παγκόσμιους.

Τα βαθύτερα αίτια που περιέχουν τον κίνδυνο του πολέμου, όπως ο κεραυνός τη φωτιά, έχουν σχέση με την χωρίς κανόνες καπιταλιστική παραγωγή που αλλού έχει εκτιναχθεί και αλλού έχει βαλτώσει, τον ανταγωνισμό για τις οδούς του εμπορίου, τις κυρώσεις, την παγκόσμια αλλαγή συσχετισμού ισχύος, που δεν γίνεται ανώδυνα.

Ο πόλεμος μετά από χιλιάδες χρόνια γίνεται σταδιακά ο «μεγάλος τρομοκράτης». Πρωτοπόρος στην «καινοτομία» το Ισραήλ. Στοχεύει πρώτα τις ηγεσίες και μετά τους στρατούς.

Έτσι κι αλλιώς οι κοινωνίες έχουν υποταχθεί από τον νεοφιλελευθερισμό. Όπως είχε πει η Θάτσερ «υπάρχουν μόνο άτομα».

Η πολιτική είναι «ο κόλπος μέσα στον οποίο αναπτύσσεται ο πόλεμος». Ο πόλεμος δεν έχει δική του λογική. Η λογική του πολέμου και η λογική της πολιτικής συμπίπτουν. Μια τρομοκρατική πολιτική χρειάζεται ένα τρομοκρατικό πόλεμο.

Έφτιαξαν μια οικονομία που να εξυπηρετεί μόνο τα ατομικά συμφέροντα γιατί φοβόντουσαν τις συλλογικές αντιδράσεις.

Τώρα πληρώνουν και τα άτομα και τα κράτη, με συρράξεις που θυμίζουν μεθόδους ολοκληρωτικού πολέμου και ατομικής τρομοκρατίας.

(Ο Νίκος Τόσκας είναι υποστράτηγος ε.α. και πρώην υπουργός)

---