Ισραήλ : Από την "Προστασία" στην "Ανατροπή"

Η Σημασία της Αλλαγής στη Ρητορική του Ισραήλ έναντι του Ιράν

Για δεκαετίες, η επίσημη ρητορική του Ισραήλ για την πολιτική της εξωτερικής ασφάλεια του στηρίχτηκε σε αμυντικούς όρους: προστασία πολιτών, εξουδετέρωση άμεσων απειλών (Χαμάς, Χεζμπολάχ), και περιορισμός της ιρανικής επίδρασης. Ωστόσο, πρόσφατα έχει εμφανιστεί, μια νοηματικά σημαντική και πολιτικά εκρηκτική αλλαγή :

---

Του Βασίλη Αλφειώτη

Εισαγωγή:
Για δεκαετίες, η επίσημη ρητορική του Ισραήλ για την πολιτική της εξωτερικής ασφάλεια του στηρίχτηκε σε αμυντικούς όρους: προστασία πολιτών, εξουδετέρωση άμεσων απειλών (Χαμάς, Χεζμπολάχ), και περιορισμός της ιρανικής επίδρασης. Ωστόσο, πρόσφατα έχει εμφανιστεί, μια νοηματικά σημαντική και πολιτικά εκρηκτική αλλαγή : απευθύνεται ανοιχτά στην ανατροπή του καθεστώτος των Μουλάδων στο Ιράν. Αυτή η μετατόπιση δεν είναι απλή ρητορική υπερβολή· αντανακλά βαθιές στρατηγικές αναθεωρήσεις και έχει σοβαρές προεκτάσεις.

Η Παλιά Παραδοχή: "Συμβίωση" υπό Όρους Ασφαλείας

• Κεντρικός Στόχος: Η διασφάλιση της ύπαρξης και ασφάλειας του Ισραήλ.

• Μέσα: Στρατιωτική αποτροπή, στόχοι περιορισμένης κλίμακας (π.χ. χτυπήματα κατά ομάδων, αποθήκες όπλων), διπλωματική πίεση για κυρώσεις, συμμαχίες (κυρίως με ΗΠΑ και αραβικά κράτη).

• Στάση απέναντι στο Ιράν: Αποκλιμάκωση της πυρηνικής του ικανότητας, αναχαίτιση μεταφοράς όπλων, περιορισμός επιρροής στη Συρία/Λίβανο. Η αλλαγή καθεστώτος θεωρούνταν συνήθως:

  • Μη ρεαλιστικός στόχος λόγω πολυπλοκότητας.

  • Επιθυμητή αλλά όχι αναγκαία προϋπόθεση για την ασφάλεια (με την προϋπόθεση ότι το Ιράν δεν αποκτούσε πυρηνικά).

  • Αναγνωρηση ότι το θέμα της αλλαγής του καθεστώτος αφορούσε τους Ιρανούς.

Οι Παράγοντες που Οδήγησαν στην Αλλαγή:

1. Αποτυχία της Πολιτικής "Μέγιστης Πίεσης": Παρά τις σκληρές κυρώσεις και την απομόνωση, το καθεστώς της Τεχεράνης δεν άλλαξε συμπεριφορά, δεν εγκατέλειψε την πυρηνική του προσπάθεια και εξακολούθησε να ενισχύει παραστρατιωτικές ομάδες.

2. Προοδευτική Πυρηνική Πρόοδος του Ιράν: Η πρόοδος του Ιράν (εμπλουτισμός Ουρανίου σε υψηλά επίπεδα, αδρανοποίηση καμερών επιθεώρησης της ΔΟΕΑ) δημιούργησε την αίσθηση ότι η "αποκλιμάκωση" γίνεται όλο και πιο δύσκολη και επείγουσα, και ότι οι παραδοσιακές μέθοδοι δεν αρκούν.

3. Αύξηση της Ιρανικής Επιθετικότητας: Η χρήση παραστρατιωτικών (Χεζμπολάχ, Χούτι) για επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών και συμμαχικών στόχων, μαζί με άμεσες ιρανικές επιθέσεις (π.χ. με drones), ενίσχυσε την αντίληψη ότι το Ιράν είναι άμεσος υπαρξιακός κίνδυνος, όχι απλώς έμμεσος.

4. Αλλαγές στις Γεωπολιτικές Συναρτήσεις:

   • Η συμμαχία "Αβραάμ” : Η κοινή αντίληψη απειλής από το Ιράν είχε δημιουργησει την ανεπίσημη, συμμαχία "Αβραάμ” (Ισραήλ-Σουνίτες Αραβικές Χώρες) που μείωσαν την ανησυχία του Ισραήλ για την αραβική αντίδραση . Η συμαχία αυτή φαινεται ότι ναυάγησε με συνέπεια την αύξηση τις ανησυχίας του Ισραήλ .

   • Αβεβαιότητα για τις ΗΠΑ: Ανησυχίες για πιθανή μείωση της αμερικανικής δέσμευσης στη περιοχή ή για επιστροφή σε μια πυρηνική συμφωνία που το Ισραήλ θεωρεί ανεπαρκή.

Η Νέα Ρητορική: "Ανατροπή" ως Στρατηγικός Στόχος

• Δηλώσεις Ηγετών: Άμεσες δηλώσεις από ανώτερους Ισραηλινούς αξιωματούχους (Πρωθυπουργός, ΥΠΕΞ, ΥΠΑ) που αναφέρουν ρητά την ανάγκη για αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν ως απαραίτητη προϋπόθεση για μακροπρόθεσμη ασφάλεια.

• Σημασία: Αυτή η ρητορική δηλώνει ότι:

  • Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η πυρηνική δυνατότητα ή η υποστήριξη τρομοκρατίας, αλλά η ίδια η φύση του ιρανικού θεοκρατικού καθεστώτος.

  • Η μακροπρόθεσμη ασφάλεια του Ισραήλ δεν μπορεί να συνυπάρξει με την τρέχουσα ιρανική ηγεσία.

  • Απορρίπτει την ιδέα μιας διαπραγματεύσιμης μακροπρόθεσμης συμφωνίας συνύπαρξης με το τρέχον καθεστώς.

Προεκτάσεις και Κίνδυνοι:

1. Εκτόξευση του Εντάσεων: Η ρητορική αυτή είναι εξαιρετικά προκλητική για το Ιράν, αυξάνοντας τον κίνδυνο άμεσης στρατιωτικής αντιπαράθεσης.

2. Διεθνείς Αντιδράσεις: Μπορεί να δημιουργήσει τριβές ακόμα και με συμμάχους (ΗΠΑ, ΕΕ) που ενδέχεται να θεωρούν τον στόχο της ανατροπής υπερβολικό, μη ρεαλιστικό ή επικίνδυνο για παγκόσμια σταθερότητα.

3. Ενίσχυση του Ιρανικού Καθεστώτος: Το καθεστώς στο Τεχεράνη μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτή την ρητορική για εσωτερική συσπείρωση, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως θύμα ξένης συνωμοσίας.

4. Αβεβαιότητα για τα Μέσα: Δεν είναι ξεκάθαρο πώς σκοπεύει το Ισραήλ να προωθήσει αυτόν τον στόχο (εκτός από στρατιωτικής πίεσης και κυρώσεων). Η υποστήριξη εσωτερικών κινημάτων είναι πολύπλοκη και γεμάτη κινδύνους.

5. Απομόνωση του Ισραήλ: Κίνδυνος να απομακρυνθεί η διεθνής κοινότητα από μια πολιτική που θεωρεί επικίνδυνα ριζοσπαστική.

Συμπέρασμα: Μια Ρητορική Χωρίς Πισωγυρίσματα
Η στροφή του Ισραήλ προς την ανοιχτή ρητορική ανατροπής του ιρανικού καθεστώτος είναι στρατηγική και υπαρξιακή. Αντανακλά την απελπισία και την πεποίθηση ότι οι παραδοσιακές στρατηγικές απέτυχαν να ελέγξουν τον αυξανόμενο κίνδυνο. Είναι μια ρητορική που δεν αφήνει πολύ χώρο για συμβιβασμούς και ανεβάζει δραματικά το θερμόμετρο τόσο των διπλωματικών όσο και των στρατιωτικών κινδύνων. Είναι η πιο σαφής έκφραση μέχρι σήμερα ότι για το Ισραήλ, η μακροχρόνια ασφάλεια περνά αναγκαστικά από την πτώση του σημερινού καθεστώτος της Τεχεράνης. Το αν αυτή η ρητορική θα μετατραπεί σε πράξη, και ποια θα είναι οι συνέπειες αν συμβεί, παραμένει το κρίσιμο αδιέξοδο της Μέσης Ανατολής.

---