Η Πολιτική Μετατόπιση του Ζελένσκι: Από Μαχητής Κατά της Διαφθοράς σε Ελεγκτής Θεσμών.
Οι πρόσφατες κινήσεις του Ουκρανού προέδρου προκαλούν ανησυχίες για αυταρχική ολίσθηση
Του Geopolitics News | 24η Ιουλίου 2025
Εισαγωγή
Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ένας ηγέτης που ανέβηκε στην εξουσία υπό το πρόσημο της καταπολέμησης της διαφθοράς, βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο διεθνών κατηγοριών για υπονόμευση των ανεξάρτητων θεσμών. Με την ψήφιση ενός αμφιλεγόμενου νόμου και μια σειρά από εκδικητικές ενέργειες, η κυβέρνησή του έχει καταργήσει τον έλεγχο δύο βασικών αντιδιαφθορικών οργάνων, προκαλώντας φόβους για μια δραματική μετατόπιση προς τον αυταρχισμό. Το άρθρο αυτό αναλύει τις πρόσφατες εξελίξεις, τις γεωπολιτικές τους επιπτώσεις και τις προειδοποιήσεις για το μέλλον της δημοκρατίας στην Ουκρανία.
Ιστορικό: Το Αντιδιαφθορικό Πλαίσιο της Ουκρανίας
Μετά το Φίλο--Ευρωπαϊκό Κίνημα Μαϊντάν του 2014, η Ουκρανία ίδρυσε το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και την Ειδική Εισαγγελία Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAPO) ως ανεξάρτητους οργανισμούς για την καταπολέμηση της διαφθοράς σε υψηλά επίπεδα. Αυτοί οι θεσμοί, που δημιουργήθηκαν υπό διεθνή πίεση, ήταν θεμελιώδεις για τις μεταρρυθμιστικές υποσχέσεις της χώρας προς τη Δύση, ιδιαίτερα ενόψει της στρατιωτικής της βοήθειας. Ο Ζελένσκι, ως υποστηρικτής της διαφάνειας, είχε υποσχεθεί να ενισχύσει αυτούς τους οργανισμούς, αλλά οι πρόσφατες ενέργειές του έχουν ανατρέψει αυτή την αφήγηση.
Οι Κινήσεις του Ζελένσκι: Μια Σειρά Αμφιλεγόμενων Βημάτων
Νομοσχέδιο 12414: Ένα Γρήγορο Πέρασμα
Στις 8 Μαΐου 2024, το νομοσχέδιο 12414 κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο, μεταφέροντας τον έλεγχο του NABU και του SAPO υπό τον Γενικό Εισαγγελέα Αντρίι Κόστιν, έναν στενό σύμμαχο του Ζελένσκι. Το νομοσχέδιο εγκρίθηκε σε λιγότερες από 24 ώρες, με ελάχιστη συζήτηση και την παρουσία μόνο 19 από τους 116 βουλευτές της επιτροπής. Οι κριτές το χαρακτήρισαν ως «πράξη πανικού», υποδηλώνοντας μια προσπάθεια να συγκεντρωθεί εξουσία ενόψει στρατιωτικών και πολιτικών πιέσεων.Φραγμός σε Διορισμούς και Δράσεις Κατά των Ακτιβιστών
Εμπόδια σε Διορισμούς: Η κυβέρνηση μπλόκαρε τον διορισμό του οικονομικού ερευνητή εγκλημάτων Όλεξάντρ Λισνένκο, ενός διεθνούς αναγνωρισμένου εμπειρογνώμονα, σε μια θέση εποπτείας των περιουσιακών στοιχείων που σχετίζονται με τον πόλεμο.
Φυλάκιση Σαμπούνιν: Στις 7 Μαΐου, ο ακτιβιστής κατά της διαφθοράς Βιτάλι Σαμπούνιν, πρώην επικεφαλής του αντιδιαφθορικού κέντρου AntAC, συνελήφθη με κατηγορίες για «χρηματοδότηση τρομοκρατών»—κατηγορίες που οι υποστηρικτές του απορρίπτουν ως πολιτικά υποκινούμενες.
Έφοδοι σε NABU/SAPO: Την ημέρα πριν από την ψήφιση, οι δυνάμεις ασφαλείας εισέβαλαν στα γραφεία των δύο οργανισμών, κατάσχοντας έγγραφα και κατηγορώντας τους για «συνεργασία με τη Ρωσία». Οι ισχυρισμοί αυτοί, χωρίς αποδείξεις, παραπέμπουν σε αυταρχικές πρακτικές.
Αντιδράσεις: Εσωτερική και Διεθνής Κριτική
Κοινοβουλευτική Κατηγορία: Βουλευτές της αντιπολίτευσης κατηγόρησαν την κυβέρνηση για «κατάργηση του κράτους δικαίου», με τον ανεξάρτητο βουλευτή Γιάροσλαβ Ζελένιτσκι να δηλώνει: «Έχουμε γίνει μάρτυρες του θανάτου των ανεξάρτητων θεσμών».
Διεθνής Κατακραυγή: Το The Economist χαρακτήρισε τις κινήσεις ως «εξαφάνιση του αντιδιαφθορικού συστήματος», ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέφρασε ανησυχίες για την «υπονόμευση της ανεξαρτησίας των θεσμών». Οι δωρητές, συμπεριλαμβανομένου του ΔΝΤ, προειδοποίησαν ότι η διαφθορά παραμένει κρίσιμο εμπόδιο για τη συνεχιζόμενη βοήθεια.
Υπεράσπιση του Ζελένσκι: Οι σύμμαχοί του υποστηρίζουν ότι οι μεταρρυθμίσεις αποσκοπούν στην «αποτελεσματικότητα» εν μέσω του πολέμου, με τον εκπρόσωπό του να δηλώνει ότι «οι εχθροί της Ουκρανίας εκμεταλλεύονται τις διαρροές στους θεσμούς».
Ανάλυση: Συνέπειες για τη Δημοκρατία και τη Γεωπολιτική
Εσωτερική Σταθερότητα: Η συγκέντρωση εξουσίας απειλεί να διχάσει το πολιτικό τοπίο, ενισχύοντας τους φόβους για αυταρχική ολίσθηση. Οι ερευνητές του Atlantic Council προειδοποιούν ότι «η απώλεια θεσμικής ανεξαρτησίας μπορεί να αποδυναμώσει την κοινωνική συνοχή».
Διεθνής Εμπιστοσύνη: Η Δύση, που έχει διαθέσει δισεκατομμύρια σε στρατιωτική και οικονομική βοήθεια, απαιτεί διαφάνεια ως προϋπόθεση. Οι κινήσεις του Ζελένσκι ενέχουν τον κίνδυνο να μειωθούν οι δωρεές, όπως προειδοποίησε ανώνυμα ένας αξιωματούχος της ΕΕ: «Δεν μπορούμε να στηρίξουμε μηχανισμούς χωρίς ελέγχους».
Προπαγάνδα της Ρωσίας: Το Κρεμλίνο έχει εκμεταλλευτεί τις ενέργειες αυτές, παρουσιάζοντας τον Ζελένσκι ως «δυτική μαριονέτα» που καταπιέζει τους πατριώτες—μια αφήγηση που συνεχώς ενισχύεται.
Συμπέρασμα: Η Ουκρανία σε Σταυροδρόμι
Ο μετασχηματισμός του Ζελένσκι από μαχητή κατά της διαφθοράς σε ελεγκτή θεσμών σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή. Ενώ η ανάγκη για σταθερότητα ενόψει του πολέμου είναι κατανοητή, οι ενέργειές του υπονομεύουν τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που τόσο πολύ χρειάζεται η χώρα. Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας και η εσωτερική αντίσταση θα καθορίσουν εάν η Ουκρανία θα ισορροπήσει μεταξύ της αυταρχικής βιασύνης και της δημοκρατικής ευθύνης—μια διαχωριστική γραμμή που θα καθορίσει το μέλλον της στην Ευρώπη.
Επίλογος
Η πορεία της Ουκρανίας εξαρτάται από την ικανότητα του Ζελένσκι να δικαιολογήσει τις ενέργειές του και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη. Χωρίς αυτό, η πρόοδος της χώρας προς τη Δύση—και η ίδια η δημοκρατία της—κινδυνεύει να υπονομευθεί από τις ίδιες τις πράξεις που υποτίθεται ότι την προστατεύουν.
Σημείωση του συντάκτη: Αυτό το άρθρο βασίζεται σε αναφορές από το The Economist, το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας, δηλώσεις διεθνών οργανισμών και δημόσια αρχεία. Οι κατηγορίες περί συνεργασίας με τη Ρωσία παραμένουν αβάσιμες, ενώ οι νομικές διαδικασίες κατά του Σαμπούνινιν έχουν προκαλέσει διεθνείς επικρίσεις.
