Νοσταλγία ή Στρατηγική; Γιατί το Ισραήλ Θέλει τόσο Απεγνωσμένα τον Παχλαβί στον Ιρανικό Θρόνο
Συντάκτης : Geopolitics News
Σε μια κίνηση που προκαλεί ερωτήματα και συζητήσεις, η κυβέρνηση Νετανιάχου προσεγγίζει ανοιχτά τον εξόριστο γιο του Σάχη, Ρεζά Παχλαβί, προωθώντας την ιδέα ότι η αποκατάσταση της μοναρχίας στο Ιράν αποτελεί την «τελευταία ελπίδα» για τη χώρα. Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι γιατί το Ισραήλ εκφράζει τόσο έντονα αυτή την "αγάπη" για τη δυναστεία Παχλαβί. Μήπως πρόκειται για κάτι περισσότερο από απλή νοσταλγία;
Από την Αρχή: Ένα Δυτικό Πιόνι
Η ιστορία της δυναστείας Παχλαβί στο Ιράν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα δυτικά συμφέροντα. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις ευρωπαϊκές αναταραχές του 1917, η Βρετανία επιδίωξε μεγαλύτερο έλεγχο στο Ιράν και στους πλούσιους πετρελαϊκούς του πόρους. Με βρετανική υποστήριξη, ο αξιωματικός Ρεζά Χαν αναδείχθηκε σε Σάχη Παχλαβί το 1921.
Όταν η δυναστεία φάνηκε να αποδυναμώνεται, η CIA και η MI6 οργάνωσαν το πραξικόπημα του 1953, ανατρέποντας τον δημοκρατικά εκλεγμένο Πρωθυπουργό Μοσαντέκ, ο οποίος είχε εθνικοποιήσει την πετρελαϊκή βιομηχανία, και επαναφέροντας τους Παχλαβί στον θρόνο. Αυτό το ιστορικό γεγονός καθιστά σαφές ότι η δυναστεία Παχλαβί υπήρξε, από την αρχή, ένα δυτικό πιόνι στην περιοχή.
Ισραήλ και Ιράν: Δίδυμα «Παιδιά της Δύσης»
Όπως και το Ισραήλ, το οποίο δημιουργήθηκε και στηρίχθηκε από τις δυτικές δυνάμεις και τις ευρωπαϊκές ελίτ, έτσι και η δυναστεία Παχλαβί στο Ιράν αποτελούσε ένα «παιδί της Δύσης». Επί Σάχη, το Ιράν και το Ισραήλ ανέπτυξαν μια στρατηγική συμμαχία, η οποία, αν και ανεπίσημη, ήταν βαθιά και στενά συνδεδεμένη.
Η Εποχή της «Συμμαχίας» (1953-1979)
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι σχέσεις Ισραήλ-Ιράν ήταν πολλαπλές:
Κατασκοπεία: Το Ισραήλ εκπαίδευσε τη SAVAK, τη διαβόητη μυστική αστυνομία του Σάχη. Η Μοσάντ δρούσε ελεύθερα στο Ιράν, χρησιμοποιώντας το ως βάση για τη στρατολόγηση πρακτόρων και την εκτέλεση επιχειρήσεων στο Ιράκ και την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Το Ιράν, με τη σειρά του, παρείχε ψευδο-έγγραφα, ασφαλή σπίτια και εφόδια. Μαζί με τις ΗΠΑ, το Ιράν υποστήριξε τις ενέργειες της Μοσάντ υπέρ των Κούρδων ανταρτών στο Ιράκ, με στόχο την αποσταθεροποίηση της Βαγδάτης. Το Ισραήλ μάλιστα τροφοδοτούσε τον Σάχη με αντι-αραβική πληροφορία για να ενισχύσει την εχθρότητα με τους Άραβες γείτονες, εξυπηρετώντας έτσι τα δικά του συμφέροντα.
Κοινά Εξοπλιστικά Προγράμματα: Το Ιράν χρηματοδότησε το Project Flower (με βάση τους πυραύλους Jericho), το οποίο θεωρείται μέσο μεταφοράς πυρηνικών όπλων του Ισραήλ. Ο Σάχης είχε ξεκινήσει και το δικό του πυρηνικό πρόγραμμα και φέρεται να αναζητούσε και πυρηνικά όπλα.
Πετρέλαιο & Μετακινήσεις: Το Ιράν προμήθευε πετρέλαιο στο Ισραήλ, ενώ ιρανικές αεροπορικές γραμμές μετέφεραν Εβραίους πρόσφυγες απευθείας στο Ισραήλ, δημιουργώντας έναν άξονα συνεργασίας.
Δίκτυο TRIDENT (1958): Με τη συμμετοχή της CIA και της MI6, το Ιράν, το Ισραήλ και η Τουρκία σχημάτισαν το τριμερές δίκτυο πληροφοριών TRIDENT, με στόχο την αντισοβιετική και περιφερειακή παρακολούθηση.
ΗΠΑ και Παρακολούθηση: Με αφορμή τη συνεργασία Ιράν–Ισραήλ, η CIA επιχείρησε να εγκαταστήσει ένα γιγαντιαίο δίκτυο παρακολούθησης στο Ιράν, για τη συλλογή σημάτων από την ΕΣΣΔ και τη Μέση Ανατολή, επεκτείνοντας έτσι την αμερικανική επιρροή στην περιοχή.
Τέλος Εποχής – Αρχή Ψύχους
Η Ιρανική Επανάσταση του 1979 ανέτρεψε τους Παχλαβί, τερματίζοντας άρδην την επιρροή της Δύσης και του Ισραήλ στο Ιράν. Από τότε, οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν εξελιχθεί σε βαθιά εχθρότητα.
Ωστόσο, η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν έχει παραιτηθεί από την ιδέα μιας παλινόρθωσης.
Γιατί λοιπόν ο Παχλαβί;
Για το Ισραήλ, ο Ρεζά Παχλαβί δεν είναι απλώς ένας εξόριστος πρίγκιπας. Συμβολίζει μια Ισλαμική Δημοκρατία χωρίς ισλάμ — δηλαδή έναν Ιράν που θα επιστρέψει στην αγκαλιά της Δύσης και, κατ' επέκταση, του Τελ Αβίβ. Ο λόγος είναι καθαρά στρατηγικός:
Ο Ρεζά Παχλαβί θεωρείται αδύναμος, εξαρτημένος και προβλέψιμος — χαρακτηριστικά που τον καθιστούν ιδανικό για την ανασύσταση μιας παλιάς συμμαχίας. Το Ισραήλ ελπίζει σε έναν Ιράν που θα είναι εύκολα ελεγχόμενο και θα εξυπηρετεί τις γεωπολιτικές του ανάγκες, προσφέροντας σε αντάλλαγμα τον έλεγχο και τη "σιωπή" σε ζητήματα που θα μπορούσαν να απειλήσουν τα ισραηλινά συμφέροντα.
Το Συμπέρασμα
Η στήριξη του Ισραήλ στους Παχλαβί δεν είναι ρομαντισμός για περασμένες εποχές, αλλά μια ψυχρή στρατηγική ελπίδα για την αποκατάσταση ενός παλιού καθεστώτος που εξυπηρετούσε άριστα τις γεωπολιτικές του ανάγκες. Το διακύβευμα είναι η αναμόρφωση της Μέσης Ανατολής προς όφελος των ισραηλινών συμφερόντων, με την ελπίδα ότι ο «νέος» Ιράν θα επιτρέψει τον έλεγχο και την απρόσκοπτη δράση, όπως συνέβαινε στο παρελθόν.
