Η Γεωπολιτική Πλάνη της Ελλάδας: Γιατί η Στρατιωτική Συμμαχία με το Ισραήλ δεν Εξασφαλίζει Νίκη έναντι της Τουρκίας
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει εντείνει τη στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ, με έμφαση στην άμυνα, την ενέργεια και την αντιμετώπιση κοινών απειλών.
Από Τον Βασίλη Αλφειώτη.
Εισαγωγή: Η Στρατηγική Προσέγγιση Ελλάδας-Ισραήλ
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει εντείνει τη στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ, με έμφαση στην άμυνα, την ενέργεια και την αντιμετώπιση κοινών απειλών. Η δημιουργία της "Αξίας της Ανατολικής Μεσογείου" (Ελλάδας, Ισραήλ, Κύπρου) και η υπογραφή συμφωνιών αμυντικής συνεργασίας (π.χ. συμφωνία για την αγορά drones Heron TP το 2023) εδραίωσαν μια φαινομενικά ισχυρή συμμαχία. Ωστόσο, ένας επικρατέστερος μύθος στη δημόσια συζήτηση είναι ότι το Ισραήλ θα συντάσσεται στρατιωτικά με την Ελλάδα σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης με την Τουρκία. Αυτή η αντίληψη αγνοεί την πολυσχιδή γεωπολιτική πραγματικότητα και κρύβει επικίνδυνες αστοχίες.
1. Το Ισραήλ και η Τουρκία: Μια Σχέση που δεν "Πέθανε" Ποτέ
Παρά τις διακοπές διπλωματικών σχέσεων το 2018, η Άγκυρα και το Τελ Αβίβ διατηρούν κρίσιμες οικονομικές και στρατιωτικές σχέσεις:
Στρατηγική Συνεργασία: Το Ισραήλ εξαρτάται από την Τουρκία για την πτήση στον εναέριο χώρο της (μέσω του FIR Αθηνών), ιδιαίτερα για επιθέσεις εναντίον στόχων στο Ιράν ή τη Συρία.
Οικονομικοί Δεσμοί: Ο εμπορικός όγκος ανέρχεται σε 6,5 δισ. δολάρια ετησίως (2022), με τον τουρκικό φοιτητικό τουρισμό και τη βιομηχανική συνεργασία να αποτελούν βασικούς άξονες.
Επαναπροσέγγιση 2022-2023: Μετά την επανεκλογή Ερτογάν στην Τουρκία, οι δύο χώρες αποκατέστησαν πλήρως τις σχέσεις τους (Αύγουστος 2023), με κοινά ενδιαφέροντα στην καταπολέμηση της ιρανικής επιρροής και στη σταθεροποίηση της Γάζας.
2025 : Τουρκία και Ισραήλ έχουν διαφορετικά συμφέροντα στην Συρία, αλλά ώς μεγάλες περιφερειακές δυνάμεις , το πιθανότερο είναι να βρούν ισορροπια στην διανομή της Συρίας.
Συμπέρασμα: Το Ισραήλ δεν θα διακινδυνεύσει μια νέα σύγκρουση με την Τουρκία για χάρη της Ελλάδας, ιδίως όταν οι σχέσεις τους βρίσκονται σε φάση ανασυγκρότησης.
2. Το ΝΑΤΟ και οι Περιορισμοί της Εξωτερικής Παρέμβασης
Και η Ελλάδα και η Τουρκία είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ τους:
Το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ (συλλογική άμυνα) δεν ισχύει αυτόματα, καθώς αφορά μόνο επιθέσεις από εξωτερικούς εχθρούς.
Η συμμετοχή τρίτου κράτους (όπως το Ισραήλ) θα αντιμετωπιζόταν ως εξωτερική επέμβαση, προκαλώντας διπλωματική κατακραυγή ακόμα και από σύμμαχους της Ελλάδας (π.χ. Γαλλία, Γερμανία).
Παράλληλα, οι ΗΠΑ — κύριος σύμμαχος και του Ισραήλ και της Ελλάδας — θα ασκούσαν πίεση για αποκλιμάκωση, καθώς μια σύρραξη στο Αιγαίο θα απειλούσε τη σταθερότητα της ανατολικής Μεσογείου, ζωτικής για την αντιμετώπιση του Ιράν και της Ρωσίας.
3. Στρατηγικά Συμφέροντα του Ισραήλ: Η Πρωτιά του Ιράν και της Παλαιστίνης
Για το Ισραήλ, οι κύριες απειλές παραμένουν:
Η Ιρανική Πυρηνική Διαδικασία και οι προμηθευτές όπλων (Hezbollah, Houthis).
Η Κρίση στη Γάζα και η διοίκηση της Χαμάς.
Η συμμετοχή σε έναν αμφίρροπο πόλεμο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα αποσπούσε πόρους και πολιτικό κεφάλαιο, χωρίς να εξυπηρετεί άμεσα τα εθνικά συμφέροντα του Ισραήλ. Επιπλέον, το Ισραήλ έχει ήδη περιορισμένη δυνατότητα προβολής στρατιωτικής ισχύος σε απόσταση (π.χ. λόγω έλλειψης αεροπλανοφόρων), κάτι που περιορίζει τη χρησιμότητά του ως "ασπίδα" για την Ελλάδα.
4. Η Στρατηγική της Ελλάδας: Αποκλεισμός vs. Πολυμερής Διπλωματία
Η ελληνική προσέγγιση στηρίζεται σε μια "Στρατηγική Αποκλεισμού" της Τουρκίας, με συμμαχίες (Ισραήλ, Αίγυπτο, Γαλλία) και ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας στα νησιά. Ωστόσο, αυτό αγνοεί δύο βασικά στοιχεία:
Η Τουρκία δεν είναι Γεωπολιτικά Απομονωμένη: Διατηρεί σχέσεις με τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, και ακόμα και το Ισραήλ.
Το Κόστος της Σύρραξης: Οι οικονομικές και ανθρωπιστικές συνέπειες μιας σύγκρουσης θα ήταν καταστροφικές για την Ελλάδα, ακόμα και με τη θεωρητική υποστήριξη του Ισραήλ.
Συμπέρασμα: Γεωπολιτική Πραγματικότητα vs. Εθνικιστικές Ψευδαισθήσεις
Η υπόθεση ότι το Ισραήλ θα μετατραπεί σε "ασπίδα" της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας βασίζεται σε μια απλοϊκή ανάγνωση των διεθνών σχέσεων. Το Ισραήλ, ως κράτος με βαθιά ρεαλιστική εξωτερική πολιτική, δεν θα υποβάλλει τα συμφέροντά του σε έναν τοπικό αμφισβητούμενο πόλεμο. Αντίθετα, η Ελλάδα οφείλει να:
Επενδύσει σε πολυμερείς μηχανισμούς εμπιστοσύνης .
Ενισχύσει τη διπλωματία της ενέργειας (αξιοποιώντας το EastMed).
Αποφύγει την εθνοκεντρική υπερεκτίμηση συμμαχιών, που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες στρατηγικές ελλείψεις.
Σε έναν κόσμο όπου οι συμμαχίες είναι ρευστές και τα συμφέροντα προσωρινά, η μόνη βεβαιότητα είναι ότι η στρατιωτική αναμέτρηση είναι η χειρότερη δυνατή λύση.