Η Ευρώπη Της Εξοπλιστικής Αναγέννησης

Αποτελέσματα πέραν του Πολεμικού Πεδίου

Αθήνα, 9 Ιουνίου 2025 – Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μαζική στρατιωτική ενίσχυση ("rearm EU"), ως απάντηση στη ρωσική απειλή και την παγκόσμια αστάθεια, δεν είναι απλώς μια στρατιωτική στρατηγική. Είναι ένα σεισμικό γεγονός που ανατρέπει δεκαετίες ευρωπαϊκής αυτοσυνείδησης και πολιτικής, με συνέπειες που αγγίζουν κάθε πτυχή της ζωής της Ηπείρου.

---

Του Νίκου Πανόπουλου

Οι νέες οδηγίες για στρατιωτική ενίσχυση της ΕΕ ανατρέπουν δεκαετίες πολιτικής, με απρόβλεπτες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις.

Αθήνα, 9 Ιουνίου 2025 – Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μαζική στρατιωτική ενίσχυση ("rearm EU"), ως απάντηση στη ρωσική απειλή και την παγκόσμια αστάθεια, δεν είναι απλώς μια στρατιωτική στρατηγική. Είναι ένα σεισμικό γεγονός που ανατρέπει δεκαετίες ευρωπαϊκής αυτοσυνείδησης και πολιτικής, με συνέπειες που αγγίζουν κάθε πτυχή της ζωής της Ηπείρου.

Οικονομική Σφαίρα: Επενδύσεις και Αντιδράσεις

• Μετατόπιση Προϋπολογισμών: Τα κράτη μέλη βρίσκονται υπό πίεση να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες πάνω από 2% του ΑΕΠ, όπως συμφωνήθηκε. Αυτό σημαίνει δύσκολες επιλογές: περικοπές σε κοινωνικές παροχές, εκπαίδευση, υγεία ή αύξηση φόρων και δανεισμού. Η δημόσια δυσαρέσκεια ήδη εμφανίζεται ως αντίδραση στην απαιτούμενη υψηλή φορολογία.

• Επανεκβιομηχάνιση Άμυνας: Ευρωπαϊκοί όμιλοι όπλων (Airbus, Rheinmetall, MBDA) βλέπουν χρυσή ευκαιρία. Η ΕΕ ωθείται για αυτονομία στην παραγωγή κρίσιμων συστημάτων (π.χ. πυρομαχικά, αντιαεροπορικά), με επενδύσεις σε νέες γραμμές παραγωγής και έρευνα. Αυτό δημιουργεί θέσεις εργασίας, αλλά ανησυχίες για το "στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα" και την αναβίωση της επιρροής του.

• Πληθωρισμός από την μια και Πόρων έλλειψη από την άλλη: Η μαζική παραγωγή όπλων ασκεί πίεση στις αλυσίδες εφοδιασμού (κυρίως σε μέταλλα, ημιαγωγούς) και συμβάλλει στον ενεργειακό πληθωρισμό, με σύγχρονο ανταγωνισμό με άλλους κλάδους.

Κοινωνική Σφαίρα: Ψυχολογία και Αντιρρήσεις

• Αναβίωση του Φόβου: Η συνεχής συζήτηση για απειλές και η αναγκαιότητα επανεξοπλισμού αναζωπυρώνει τον φόβο για πόλεμο σε μια γενιά που τον θεωρούσε ιστορία. Αυτό επηρεάζει την ψυχολογία του κόσμου και τις κοινωνικές δυναμικές.

• Κοινωνικός Διάλογος και Αντιπολίτευση: Ενώ η πλειοψηφία στηρίζει ενίσχυση της άμυνας μετά την Ουκρανία, αντιδράσεις από ειρηνιστικά κινήματα, πράσινους και αριστερούς κορυφώνονται. Αμφισβητούν τις προτεραιότητες ("Προσφάγια για όπλα αντί για κλιματική δράση;"), τον κίνδυνο κούρσας εξοπλισμών και την ηθική των εξαγωγών όπλων.

• Επιπτώσεις στην Εργασία: Η στρατολόγηση εθελοντών/επαγγελματιών και η επιστράτευση (σε ορισμένες χώρες) ασκούν πίεση στην εργασιακή αγορά και οικογενειακές δομές. Η προετοιμασία για πολεμικά σενάρια (π.χ. πολιτική προστασία) επιστρέφει στην καθημερινότητα.

Πολιτική και Ιδεολογική Σφαίρα: Αλλαγές Παραδειγμάτων

• Ενίσχυση της ΕΕ ως Γεωστρατηγικού Παίκτη: Η στρατιωτική αυτονομία ("στρατηγική αυτονομία") είναι σήμα κατατεθέν. Η ΕΕ προσπαθεί να εξαρθρώσει την εξάρτηση από τις ΗΠΑ (ειδικά μετά τον Τραμπ) και να αποκτήσει μεγαλύτερη βαρύτητα παγκοσμίως. Αυτό ενισχύει τους θεσμούς της (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Στρατηγείο) αλλά δημιουργεί νέες εντάσεις στη σχέση με το ΝΑΤΟ.

• Εσωτερικές Διαιρέσεις: Προκύπτουν ρωγμές μεταξύ μελών: χώρες με ισχυρή βιομηχανία άμυνας (Γαλλία, Γερμανία) vs. μικρότερες, ανατολικές χώρες που επιθυμούν περισσότερη αμερικανική προστασία, "φιλελεύθεροι" vs. "εθνικιστές" στο ρόλο της στρατιωτικής δύναμης.

• Επιδίωξη της "Στρατηγικής Αυτονομίας": Η αναγκαιότητα για αυτάρκεια σε στρατιωτικές τεχνολογίες (από ημιαγωγούς μέχρι σπάνια μέταλλα) επηρεάζει την εμπορική και εξωτερική πολιτική, οδηγώντας σε νέα εμπορικά συμφωνητικά και στρατηγικές εταιρικές σχέσεις.

• Τέλος του Ειρηνιστικού Ιδεαλισμού; Η βασικότερη ιδεολογική μετατόπιση: η ΕΕ εγκαταλείπει ουσιαστικά το ειρηνιστικό της όνειρο της μεταπολεμικής εποχής (Ειρηνισμός Μπέρτρνατ Ράσσελ) . Το μοντέλο της "ειρήνης μέσω εμπορίου και αλληλεξάρτησης" αμφισβητείται βαθιά. Η "Zeitenwende" (Στροφή της Εποχής) που ανακοίνωσε η Γερμανία συμβολίζει αυτή τη μετάβαση από τον ιδεαλισμό στον σκληρό πραγματισμό. Αναδύεται ένα νέο αφήγημα: η δύναμη ως προϋπόθεση για την προστασία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας και αξιών.

Προοπτικές και Αδιέξοδα

Ο αναπροσανατολισμός της ΕΕ προς την άμυνα είναι αναπόφευκτος στο σημερινό περιβάλλον. Ωστόσο, τα μεγάλα ερωτηματικά παραμένουν:

• Μπορεί η ΕΕ να ισορροπήσει στρατιωτικές ανάγκες με κοινωνική συνοχή και την πράσινη μετάβαση;

• Θα ενισχυθεί ή θα αποδυναμωθεί η ευρωπαϊκή δημοκρατία από αυτή τη στροφή προς την "δύναμη";

• Ποια είναι το όριο της στρατιωτικής αυτονομίας και πώς συνάδει με το ΝΑΤΟ;

• Είναι αυτός ο νέος δρόμος βιώσιμος μακροπρόθεσμα, οικονομικά και πολιτικά;

Το "rearm EU" δεν είναι απλώς ένα πακέτο οδηγιών. Είναι ένας συμβολισμός μιας βαθιάς μεταμόρφωσης της ευρωπαϊκής οντότητας. Οι συνέπειες αυτής της μεταμόρφωσης θα καθορίσουν το μέλλον της Ηπείρου για δεκαετίες, πέραν κάθε στρατιωτικής απειλής. Η Ευρώπη χτίζει νέα άρματα, αλλά χτίζει και ένα νέο, αβέβαιο, εαυτό της.

---