Οι Πολιτικές Ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου και οι Προκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ενότητας: Μια Εις Βάθος Ανάλυση

Από τον Βασίλη Αλφειώτη.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τις επτά κύριες πολιτικές ομάδες του, αποτελεί ένα μωσαϊκό ιδεολογιών και πολιτικών προτεραιοτήτων. Σε μια εποχή παγκόσμιων κρίσεων, από τον πόλεμο στην Ουκρανία έως την κλιματική αλλαγή, οι θέσεις των ομάδων για θέματα όπως το κοινωνικό κράτος, η άμυνα, και η μετανάστευση καθορίζουν τη μελλοντική πορεία της ΕΕ. Ακολουθεί μια ανάλυση των θεάσεών τους σε έξι κρίσιμους άξονες.

1. Κοινωνικό Κράτος: Αντιπαλότητες και Προσπάθειες Συμβιβασμού

• ΕΛΚ (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – EPP): Υποστηρίζει μια «κοινωνική οικονομία της αγοράς», με έμφαση στην ανταγωνιστικότητα και την ευελιξία της αγοράς εργασίας. Προωθεί στόχους όπως η ψηφιακή εκπαίδευση για την καταπολέμηση της ανεργίας, αλλά αντιτίθεται σε υπερβολικές κοινωνικές δαπάνες που μπορούν να επιβαρύνουν τα κράτη μέλη.

• Σοσιαλδημοκράτες (S&D) και Αριστερά (The Left): Απαιτούν ενισχυμένο κράτος πρόνοιας, καθολική πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, και αυστηρούς κανόνες για την εργασιακή ασφάλεια. Το S&D εστιάζει σε ευρωπαϊκές εγγυήσεις για κατώτατους μισθούς, ενώ η Αριστερά ζητά δωρεάν δημόσιες υπηρεσίες και διανομή πλούτου.

• Πράσινοι (Greens/EFA): Συνδέουν το κοινωνικό κράτος με την πράσινη μετάβαση, προτείνοντας «δίκαιες μεταρρυθμίσεις» για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες που επηρεάζονται από την αποκαρβονικοποίηση.

• ECR (Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές) και ID (Ταυτότητα και Δημοκρατία): Επιδιώκουν μείωση του ρόλου της ΕΕ σε κοινωνικές πολιτικές, υποστηρίζοντας ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο.

2. Άμυνα: Από τον Ατλαντικό στη «Στρατιωτική Ευρώπη»

• ΕΛΚ και S&D: Υποστηρίζουν ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας μέσω κοινού εξοπλισμού και αυξημένης συνεργασίας, χωρίς να αμφισβητούν το ΝΑΤΟ. Το S&D τάσσεται υπέρ της υποστήριξης της Ουκρανίας, ενώ το ΕΛΚ προωθεί την επένδυση σε νέες τεχνολογίες (π.χ., AI, κυβερνοάμυνα).

• Renew Europe: Τονίζει τη σημασία της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ, αλλά με ισχυρούς δεσμούς με το ΝΑΤΟ.

• ECR και ID: Αντιτίθενται σε μια «υπερεθνική στρατιωτική δύναμη», θεωρώντας ότι η άμυνα είναι αποκλειστικό έργο των κρατών.

• Πράσινοι και Αριστερά: Ζητούν μείωση των στρατιωτικών δαπανών και επένδυση σε διπλωματία για την πρόληψη συγκρούσεων.

3. Δημοκρατική Διακυβέρνηση: Αντιμετώπιση του Δημοκρατικού Ελλείμματος

• S&D, Πράσινοι, Renew: Προωθούν τη δημοκρατική ανανέωση με διαφανείς διαδικασίες (π.χ., δημόσια ψηφοφορία για ηγετικές θέσεις της ΕΕ) και ενίσχυση του ρόλου του Κοινοβουλίου. Το Spitzenkandidat (υποψήφιοι για Πρόεδρο της Επιτροπής) είναι κεντρικό ζήτημα.

• ECR και ID: Αμφισβητούν την κεντρική εξουσία των Βρυξελλών, ζητώντας «επιστροφή αρμοδιοτήτων» στα κράτη.

• Η Αριστερά: Επιχειρεί να συνδέσει τη δημοκρατία με την καταπολέμηση της διαφθοράς και την άμεση συμμετοχή των πολιτών σε θέματα όπως η φορολογία.

4. Μεταναστευτικό: Ανάμεσα σε Αλληλεγγύη και Ασφάλεια

• S&D και Πράσινοι: Υποστηρίζουν μια «ανθρώπινη» πολιτική, με υποχρεωτική αναδιανομή μεταναστών και επένδυση σε δομές υποδοχής. Επιμένουν στην προστασία δικαιωμάτων προσφύγων.

• ΕΛΚ και Renew: Ενθαρρύνουν εξωτερικοποίηση των συνόρων (συμφωνίες με τρίτες χώρες, όπως η Τυνησία) και ταχεία επαναπροωθήσεις, με παράλληλη ένταξη νόμιμων μεταναστών στην αγορά εργασίας.

• ECR και ID: Απαιτούν σκληρά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των επιστροφών και της κατάργησης του καθεστώτος Σένγκεν.

• Αριστερά: Κατηγορεί την ΕΕ για «οπισθοδρόμηση» και ζητά να αντιμετωπιστούν οι ρίζες της μετανάστευσης (πόλεμοι, ανισότητα).

5. Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση: Ομοσπονδία vs. Διακρατική Συνεργασία

• ΕΛΚ, S&D, Renew, Πράσινοι: Υποστηρίζουν βαθύτερη ολοκλήρωση, με πιθανές συνταγματικές αλλαγές για ενισχυμένη πολιτική ένωση. Το S&D και οι Πράσινοι προτείνουν κοινό χρέος για κλιματικές επενδύσεις.

• ECR και ID: Αντιτίθενται σε οποιαδήποτε «ομοσπονδοποίηση», ζητώντας αναθεώρηση συνθηκών για να επιστρέψουν εξουσίες στα κράτη.

• Αριστερά: Ζητά ολοκλήρωση με κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά χωρίς νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

6. Φορολογία: Η Μάχη για τη Δικαιοσύνη και την Ανταγωνιστικότητα

• ΕΛΚ και Renew: Προωθούν αρμονισμό φορολογικών κανόνων για να αποφευχθεί φορολογικός ανταγωνισμός μεταξύ κρατών, αλλά με προσοχή στην επιχειρηματική ανταγωνιστικότητα.

• S&D και Αριστερά: Απαιτούν φόρο πλούτου, φορολόγηση πολυεθνικών, και ελάχιστο εταιρικό συντελεστή 15%.

• Πράσινοι: Ενθαρρύνουν «πράσινους φόρους» σε ρύπους και μη ανανεώσιμες πηγές.

• ECR και ID: Αντιτίθενται σε κεντρικές φορολογικές πολιτικές, υποστηρίζοντας τη φορολογική κυριαρχία των κρατών.

Μια Ευρώπη Διχασμένη αλλά Δυναμική

Οι διαφορετικές ιδεολογίες των πολιτικών ομάδων αντικατοπτρίζουν τις βαθύτερες εντάσεις της ΕΕ: ανάμεσα σε εθνικισμό και ομοσπονδία, ανάμεσα σε κοινωνική δικαιοσύνη και οικονομικό φιλελευθερισμό. Παρά τις αντιπαλότητες, η ανάγκη για αποφάσεις σε κρίσιμα θέματα (π.χ., κλιματική κρίση, γεωπολιτικές απειλές) αναγκάζει τις ομάδες να αναζητούν συμβιβασμούς. Οι επόμενες ευρωεκλογές θα καθορίσουν εάν η Ευρώπη θα κινηθεί προς μια πιο ενωμένη, ή μια πιο διασπασμένη, εικόνα.

Μια έκθεση που δείχνει ότι, παρά τις διαφορές, η ΕΕ παραμένει ένα εργαστήριο πολιτικών πειραματισμών — με ανοικτό το ενδεχόμενο και της πρόοδου, και της στασιμότητας.

---

Υπόμνημα: Τα Αρχικά των Πολιτικών Ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οργανώνεται σε πολιτικές ομάδες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν διαφορετικές ιδεολογίες και συμφέροντα. Παρακάτω εξηγούνται τα αρχικά και οι χαρακτηρισμοί τους:

1. ΕΛΚ (EPP – European People’s Party)

• Πλήρες όνομα: Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (European People’s Party).

• Ιδεολογία: Κεντροδεξιά, φιλελεύθερη συντηρητική.

• Κύρια θέματα: Ανταγωνιστική οικονομία, ενίσχυση της ΕΕ ως πολιτικής δύναμης, υποστήριξη επιχειρήσεων.

2. S&D (S&D – Progressive Alliance of Socialists and Democrats)

• Πλήρες όνομα: Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (Progressive Alliance of Socialists and Democrats).

• Ιδεολογία: Κεντροαριστερά, σοσιαλδημοκρατική.

• Κύρια θέματα: Κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα, προστασία εργαζομένων, κλιματική δράση.

3. Renew Europe (RE – Renew Europe)

• Πλήρες όνομα: Ανανέωση της Ευρώπης (Renew Europe).

• Ιδεολογία: Φιλελεύθερη, κεντρώα.

• Κύρια θέματα: Ευρωπαϊκή ενσωμάτωση, δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, καινοτομία, εσωτερική αγορά.

• Σημείωση: Προηγουμένως ονομαζόταν ALDE (Alliance of Liberals and Democrats for Europe).

4. Greens/EFA (Greens/EFA – The Greens–European Free Alliance)

• Πλήρες όνομα: Οι Πράσινοι/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία (The Greens–European Free Alliance).

• Ιδεολογία: Πράσινη πολιτική, περιφερειακή αυτοδιοίκηση, προοδευτισμός.

• Κύρια θέματα: Κλιματική κρίση, περιβαλλοντική δικαιοσύνη, δικαιώματα μειονοτήτων.

5. ECR (ECR – European Conservatives and Reformists)

• Πλήρες όνομα: Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (European Conservatives and Reformists).

• Ιδεολογία: Συντηρητική, ευρωσκεπτικιστική.

• Κύρια θέματα: Μείωση της κεντρικής εξουσίας της ΕΕ, ενίσχυση εθνικής κυριαρχίας, ελεύθερη αγορά.

6. ID (ID – Identity and Democracy)

• Πλήρες όνομα: Ταυτότητα και Δημοκρατία (Identity and Democracy).

• Ιδεολογία: Εθνικιστική, ακροδεξιά, ευρωσκεπτικιστική.

• Κύρια θέματα: Αντίθεση στην μετανάστευση, προστασία εθνικών συνόρων, κατά της ομοσπονδιοποίησης της ΕΕ.

• Σημείωση: Προηγουμένως γνωστή ως ENF (Europe of Nations and Freedom).

7. The Left (GUE/NGL – The Left in the European Parliament – GUE/NGL)

• Πλήρες όνομα: Η Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Ευρωπαϊκή Ενωμένη Αριστερά/Βόρεια Πράσινη Αριστερά (The Left in the European Parliament – European United Left/Nordic Green Left).

• Ιδεολογία: Αριστερά, σοσιαλιστική, αντι-αυταρχική.

• Κύρια θέματα: Κατάργηση λιτότητας, δημόσιες υπηρεσίες, αντιπολεμική πολιτική.

8. NI (NI – Non-Inscrits)

• Πλήρες όνομα: Μη Εγγεγραμμένοι (Non-Inscrits).

• Ιδεολογία: Διάφορα (βουλευτές που δεν ανήκουν σε καμία ομάδα).

• Σημείωση: Δεν αποτελούν επίσημη πολιτική ομάδα.

  ---

Οι ομάδες εκπροσωπούν συμμαχίες εθνικών κομμάτων με κοινές αξίες.

Η σύνθεση αλλάζει μετά από κάθε ευρωεκλογές (π.χ., το 2024 αναμένεται ανασύνταξη).

Οι μεγαλύτερες ομάδες (ΕΛΚ, S&D, Renew) συνήθως καθορίζουν τη νομοθετική πορεία της ΕΕ.

Αυτές οι ομάδες διαμορφώνουν τις πολιτικές της ΕΕ μέσω συνασπισμών και διαπραγματεύσεων, αντανακλώντας τη πολυφωνία του ηπείρου.

---

---