ΑΡΘΡΟ ΓΝΩΜΗΣ: Η Διαχρονική Στρατηγική των ΗΠΑ για Αλλαγή Καθεστώτος στο Ιράν
Η στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιράν τις τελευταίες ημέρες έχει επαναφέρει στο προσκήνιο μια παλαιότερη αλλά διαρκώς επίκαιρη αλήθεια:
Του Βασίλη Αλφειώτη
Η στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιράν τις τελευταίες ημέρες έχει επαναφέρει στο προσκήνιο μια παλαιότερη αλλά διαρκώς επίκαιρη αλήθεια: η Ουάσινγκτον, από το 1979 και έπειτα, δεν έπαψε ποτέ να επιδιώκει την αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη. Αυτό δεν είναι μυστικό ούτε σενάριο συνωμοσίας. Είναι μια ακολουθία πολιτικών επιλογών που διατρέχει σχεδόν κάθε προεδρική διοίκηση των ΗΠΑ εδώ και τέσσερις δεκαετίες.
Ας δούμε ενδεικτικά τον τρόπο με τον οποίο κάθε πρόεδρος χρησιμοποίησε εργαλεία πίεσης — στρατιωτικά, οικονομικά, πολιτικά — για να ανατρέψει την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν ή να την εξαναγκάσει σε υπακοή:
Τζίμι Κάρτερ (1979–1981) Μετά την Επανάσταση του 1979, ο Κάρτερ φλέρταρε με την ιδέα ενός πραξικοπήματος ("Επιλογή C") για την αποκατάσταση του ελέγχου. Όταν αυτό απέτυχε, επέβαλε εμπορικό εμπάργκο και πάγωσε ιρανικά κεφάλαια αξίας 8,1 δισ. δολαρίων.
Ρόναλντ Ρίγκαν (1981–1989) Στήριξε ενεργά το Ιράκ στον πόλεμο του κατά του Ιράν (1980–1988), προσφέροντας πληροφορίες και σιωπηρή υποστήριξη ακόμη και όταν το Ιράκ χρησιμοποίησε χημικά όπλα. Το Ιράν μπήκε επίσημα στη λίστα των «κρατικών χορηγών τρομοκρατίας» το 1984. Παράλληλα, χρηματοδοτήθηκαν ιρανικές αντικαθεστωτικές ομάδες στο εξωτερικό.
Μπιλ Κλίντον (1993–2001) Κατηγόρησε το Ιράν ότι αναπτύσσει όπλα μαζικής καταστροφής και πέρασε σειρά κυρώσεων με στόχο την οικονομική του αποδυνάμωση. Το 1996 ψηφίστηκε και ο νόμος κυρώσεων κατά του Ιράν.
Τζορτζ Μπους (νεότερος) (2001–2009) Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ενέταξε το Ιράν στον περίφημο «Άξονα του Κακού». Με τη ρητορική αυτή, νομιμοποίησε προσπάθειες χρηματοδότησης της αντιπολίτευσης και αύξησε τις πιέσεις για «δημοκρατική αλλαγή».
Μπαράκ Ομπάμα (2009–2017) Αν και προχώρησε στη συμφωνία του 2015 για τα πυρηνικά, ταυτόχρονα διατηρούσε μια διττή στάση. Κυρώσεις ίσχυαν, και η Χίλαρι Κλίντον μιλούσε για την ανάγκη ενός «καλύτερου καθεστώτος» για τους Ιρανούς.
Ντόναλντ Τραμπ (2017–2025) Ο Τραμπ αποχώρησε από τη συμφωνία και εφάρμοσε πολιτική «μέγιστης πίεσης». Ο Τζον Μπόλτον, ως σύμβουλός του, δήλωνε ανοικτά ότι στόχος είναι η ανατροπή του καθεστώτος. Στη δεύτερη θητεία του, μετέτρεψε τον έμμεσο πόλεμο σε άμεση στρατιωτική εμπλοκή.
Συμπέρασμα Το Ιράν, ανεξαρτήτως ηγεσίας ή προέδρου, αντιμετωπίζεται από την Ουάσινγκτον ως γεωπολιτικός εχθρός προς εξουδετέρωση. Η σταθερή στρατηγική των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες αποσκοπεί όχι απλώς στην πυρηνική αποτροπή, αλλά στην πλήρη πολιτική υποταγή της χώρας. Οι ΗΠΑ δεν θέλουν ένα «συμμορφούμενο Ιράν», θέλουν ένα διαφορετικό Ιράν.
Η διεθνής κοινότητα καλείται να σταθμίσει τις επιπτώσεις αυτής της μακροχρόνιας πολιτικής αποσταθεροποίησης. Γιατί η «αλλαγή καθεστώτος» είναι πάντα εύκολη στα χαρτιά, αλλά έχει κόστος που το πληρώνουν οι λαοί — με αίμα, προσφυγιά και χάος.
