Είναι πράγματι αξιόπιστη η σημερινή συμμαχία ΗΠΑ-ΕΕ;

Illustration: Liu Rui/GT

By Global TimesPublished: Apr 16, 2025 01:03 AM

Ποιος θα το φανταζόταν ότι, σήμερα, τίποτα δεν αποτυπώνει καλύτερα τι σημαίνει πραγματικά "αξιόπιστος σύμμαχος" από το γεγονός ότι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λαμβάνουν "καμένα" κινητά τηλέφωνα (burner phones) πριν επισκεφθούν τις ΗΠΑ, για να προστατευτούν από ενδεχόμενη κατασκοπεία.

Η Financial Times ανέφερε τη Δευτέρα ότι Ευρωπαίοι Επίτροποι και ανώτατοι αξιωματούχοι, οι οποίοι πρόκειται να ταξιδέψουν στην Ουάσινγκτον για τις εαρινές συνόδους του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, έχουν λάβει οδηγίες να χρησιμοποιούν απλές συσκευές (basic phones & laptops). «Υπάρχουν ανησυχίες ότι οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να διεισδύσουν στα συστήματα της Κομισιόν», δήλωσε ένας αξιωματούχος στην FT.

«Η διατλαντική συμμαχία τελείωσε», φέρεται να δήλωσε άλλος ανώνυμος Ευρωπαίος αξιωματούχος. Αν και αυτό ίσως μοιάζει υπερβολικό, το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι χρειάζονται μέτρα προστασίας από τις ΗΠΑ μιλά από μόνο του.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, κάποτε ατσάλινος σύμμαχος των ΗΠΑ, βρίσκεται πλέον παγιδευμένη σε ένα παιχνίδι αντικατασκοπείας. Η επιφυλακτικότητα στις επαφές με την Ουάσινγκτον –λες και περπατούν σε λεπτό πάγο– δείχνει πόσο έχει διαβρωθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη. Αυτό καθιστά τη σχέση όλο και λιγότερο σαν "συμμαχία".

Η επιφυλακή της ΕΕ έναντι των ΗΠΑ δεν είναι αβάσιμη. Σχετικά περιστατικά στο παρελθόν θα μπορούσαν να γεμίσουν τόμους. Το 2013, το Der Spiegel αποκάλυψε ότι η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (NSA) κατασκόπευε θεσμούς της ΕΕ — κάτι που επιβεβαίωσαν οι αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν. Το ίδιο ισχύει και για τις παρακολουθήσεις της πρώην καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και του επιτελείου της.

Το 2014, η Γερμανία συνέλαβε δύο πολίτες της που φέρονται να κατασκοπεύουν υπέρ των ΗΠΑ. Το 2023, η Meta (Facebook) τιμωρήθηκε με πρόστιμο-ρεκόρ $1,3 δισ. από την Ιρλανδική Αρχή Προστασίας Δεδομένων, για παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί ιδιωτικότητας.

Περνώντας στο παρόν: η Ευρώπη σταμάτησε να προσποιείται ότι βλέπει τις ΗΠΑ ως "αξιόπιστο σύμμαχο". Η χρήση burner phones και βασικών laptops δείχνει ότι η εμπιστοσύνη έχει υποχωρήσει ορατά και ενδεχομένως ανεπανόρθωτα. Η Financial Times σημείωσε ότι αυτή η αντιμετώπιση των ΗΠΑ ως πιθανού κινδύνου ασφάλειας αναδεικνύει την υποβάθμιση της διατλαντικής σχέσης.

Τους τελευταίους μήνες, η ευρωπαϊκή απογοήτευση από τις ΗΠΑ γίνεται όλο και πιο φανερή. Αυτό οφείλεται σε πολλά:

• Η παράκαμψη της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ρωσίας για την Ουκρανία άφησε πολλούς Ευρωπαίους άφωνους.

• Η οικονομική κρίση στην Ευρώπη (ενέργεια, πρώτες ύλες, βιομηχανική υποχώρηση, πληθωρισμός) επιδεινώθηκε από νέους αμερικανικούς δασμούς.

• Οι ΗΠΑ υπονομεύουν διεθνείς οργανισμούς που οι ίδιες ίδρυσαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επειδή δεν εξυπηρετούν πλέον το δόγμα America First.

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή πίστη σε μια διεθνή τάξη βασισμένη σε κανόνες, την πολυμέρεια και τη συνεργασία.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που έλαβαν οδηγίες να χρησιμοποιούν "απλές συσκευές" ανήκουν στους τομείς εμπορίου και οικονομίας, καθώς ταξιδεύουν για τις συναντήσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι τα ζητήματα που θα συζητηθούν είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον συνεχιζόμενο "εμπορικό πόλεμο" που έχει ξεκινήσει η Ουάσινγκτον.

Το περιστατικό αυτό φανερώνει ότι, έναντι των ΗΠΑ που κρίνονται ολοένα και πιο αναξιόπιστες, η ΕΕ υιοθετεί επιφυλακτική στάση. Δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην προστασία της διαπραγματευτικής της βάσης και στην αποφυγή αποκάλυψης ευαίσθητων θέσεων και δεδομένων, ώστε να μην παγιδευτεί σε μειονεκτική θέση στις μελλοντικές συνομιλίες.

Αλλά όταν οι στενότεροι σύμμαχοι αρχίζουν να κοιτάζουν ο ένας τον άλλον με καχυποψία και επιτήρηση, τι απομένει από μια τέτοια "συμμαχία";

---