Η Ελλάδα στο Γεωπολιτικό Σταυροδρόμι - Ερωτήματα Ευημερίας, Ασφάλειας και Νέοι Δρόμοι

Του Βασίλη Αλφειώτη | 5ή Αυγούστου 2025

Εισαγωγή

Η Ελλάδα, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και του ΝΑΤΟ, βρίσκεται σε μια περίοδο γεωπολιτικών προκλήσεων.

Το άρθρο αυτό εξετάζει δύο κρίσιμα ερωτήματα:

1. εξασφαλίζει η ΕΕ την ευημερία του απλού Έλληνα;

2. Παρέχει το ΝΑΤΟ ασφάλεια έναντι της Τουρκίας;

Εάν οι απαντήσεις είναι αρνητικές, προτείνουμε νέους δρόμους για την θέση της Ελλάδας στο διεθνές στερέωμα.

Η ΕΕ και η Ευημερία του Απλού Έλληνα: Μια Αμφίβολη Σχέση

Επιτεύγματα και Προκλήσεις:

Οικονομική Ανάκαμψη: Η Ελλάδα προβλέπεται να επιτύχει ανάπτυξη 2,1% το 2025, ξεπερνώντας τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (0,9%) και της ΕΕ (1,1%). Το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να φτάσει το 3,5% του ΑΕΠ, ενώ το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνεται (145,7% προβλεπόμενο για το 2025 από 153,6% το 2024). Η Ελλάδα σχεδιάζει να αποπληρώσει νωρίτερα δάνεια από τον ESM/EFSF.

Προκλήσεις:

Ανισότητες: Το εισόδημα στην Ελλάδα είναι πιο άνισα κατανεμημένο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Οι πλούσιοι έχουν ωφεληθεί περισσότερο από την ανάκαμψη της χρηματοδότησης και τον τουρισμό, ενώ πάνω από το 20% του πληθυσμού ζούσε κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχειας το 2024.

Μισθοί: Παρόλο που οι πραγματικοί μισθοί έχουν αυξηθεί κατά 12% από το 2020, το μέσο πραγματικό εισόδημα δεν έχει επιστρέψει στα προ-κρίσης επίπεδα όταν προσαρμόζεται στον πληθωρισμό. Το 35% των εργαζομένων κερδίζει κάτω από €1000/μήνα.

Φορολογικό Βάρος: Οι φόροι παραμένουν υψηλοί για τη μεσαία τάξη.

Δημόσια Υπηρεσίες: Παρόλο που έχουν βελτιωθεί, τα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης υποχρηματοδοτούνται σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ.

Απάντηση στο πρώτο Ερώτημα : Η ΕΕ δεν εξασφαλίζει πλήρως την ευημερία του απλού Έλληνα. Παρότι έχει συμβάλει στην οικονομική σταθεροποίηση, η ευημερία παραμένει εύθραυστη, με ανισότητες και πολιτικές που δεν ανταποκρίνονται πάντα στις τοπικές ανάγκες. Η ανάκαμψη δεν έχει φέρει ευημερία για όλους.

Το ΝΑΤΟ και η Τουρκική Απειλή: Η Ανεπάρκεια της Συμμαχίας

Η Τουρκία ως Πρόκληση:

Ιστορικές Εντάσεις: Η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν μακροχρόνιες διαφωνίες σχετικά με το Αιγαίο, την Κύπρο και την υφαλοκρηπίδα. Η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, έχει προβεί σε ενέργειες που προκαλούν την Ελλάδα, όπως η συμφωνία για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (EEZ) με τη Λιβύη.

Δυναμικές του ΝΑΤΟ:

Εσωτερικές Διαφωνίες: Η σχέση Τουρκίας-ΝΑΤΟ έχει επιδεινωθεί λόγω της αγοράς ρωσικών συστημάτων S-400, της "δημοκρατικής υποχώρησης" και των διαφορετικών αξιολογήσεων απειλών (π.χ. Συρία).

Περιορισμένη Δράση: Το ΝΑΤΟ έχει δυσκολεύει να μεσολαβήσει αποτελεσματικά στις ελληνοτουρκικές διαφωνίες. Η ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ δημιουργεί ένα παράδοξο ασφάλειας για την Ελλάδα.

Ευρωπαϊκή Αμυντική Πολιτική: Η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (CSDP) της ΕΕ δεν αντικαθιστά αποτελεσματικά το ΝΑΤΟ, καθώς δεν μπορεί να εξασφαλίσει στρατιωτική απόκριση για τις ελληνικές εδαφικές ανησυχίες.

Απάντηση στο δεύτερο Ερώτημα : Το ΝΑΤΟ δεν παρέχει επαρκή ασφάλεια έναντι της Τουρκίας για την Ελλάδα. Η συμμαχία αντιμετωπίζει εσωτερικές δυσκολίες και δεν έχει επιλύσει αποτελεσματικά τις ελληνοτουρκικές διαφωνίες. Η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, αποτελεί παράδοξα μια απειλή που η συμμαχία δεν μπορεί να διαχειριστεί πλήρως.

Προτείνοντας Νέους Δρόμους: Πέρα από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ

Για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, η Ελλάδα πρέπει να διερευνήσει νέους δρόμους που ενισχύουν την εθνική κυριαρχία και τη γεωπολιτική ευελιξία:

Διαφοροποίηση των Διεθνών Συνεργασιών:

Ενίσχυση των Σχέσεων με την Κίνα: Εμβάθυνση της συνεργασίας στους τομείς των λιμένων (Πειραιάς), της ενέργειας και του πολιτισμού στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας "One Belt One Road".

Στρατηγική Συνεργασία με τη Ρωσία: Διατήρηση ρεαλιστικών σχέσεων, ιδίως στον ενεργειακό τομέα, ενώ διατηρείται η ισορροπία.

Ανεξάρτητη Εξωτερική Πολιτική:

Ισορροπημένη Προσέγγιση: Διατήρηση των δεσμών με τη Δύση (ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΗΠΑ) ενώ αναπτύσσονται σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα.

Προώθηση του Πολυδιάστατου Διαλόγου: Ενεργός συμμετοχή σε περιφερειακές πρωτοβουλίες, όπως το Διαδίκτυο των Μεσογειακών Χωρών.

Επένδυση στις Εσωτερικές Δυνατότητες:

Στρατιωτική Ετοιμότητα: Συνεχής εκπλήρωση του στόχου του 2% του ΑΕΠ για την άμυνα και ενίσχυση των ελληνικών δυνατοτήτων αεροπορικής και θαλάσσιας άμυνας.

Οικονομική Ανθεκτικότητα: Ψηφιοποίηση και ανάπτυξη βασικών τομέων όπως η ναυτιλία, ο τουρισμός και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Κρατικές επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία.

Πολιτικές Παραγωγικότητας:

Ψηφιακός Μετασχηματισμός: Επένδυση του 2% του ΑΕΠ ετησίως για την αναβάθμιση ψηφιακών υποδομών και δεξιοτήτων .

Κίνητρα για την υιοθέτηση τεχνολογιών AI.

Περιφερειακή Συνεργασία:

Συνεργασία στη Μεσόγειο: Συνεργασία με χώρες όπως η Κύπρος, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Γαλλία σε θέματα ενέργειας, ασφάλειας και σταθερότητας.

Διάλογος με την Τουρκία: Επιλεκτικός διπλωματικός διάλογος σε μη αμφισβητούμενους τομείς παράλληλα με την ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος.

Διακυβέρνηση και Διαφάνεια:

Αλλαγή του συστήματος δικαιοσύνης. Η απονομή της δικαιοσύνης από εκλεγμένους από τον λαό δικαστές . Επαναφορά του θεσμού των λαϊκών ενόρκων

Καταπολέμηση της Διαφθοράς: Δημιουργία Λαϊκά εκλεγμένου Γραφείου Εισαγγελέα Διαφθοράς με αυξημένες εξουσίες.

Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες: Επένδυση σε ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες και μείωση της γραφειοκρατίας.

Συμπέρασμα

Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα γεωπολιτικό σταυροδρόμι. Η ΕΕ δεν έχει λύσει πλήρως τα προβλήματα ευημερίας, ενώ το ΝΑΤΟ δεν έχει αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την τουρκική απειλή. Για να προχωρήσει, η Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσει μια στρατηγική πολλαπλών επιπέδων: να διατηρήσει τις ευρωπαϊκές και ατλαντικές της συμμαχίες, να διερευνήσει νέες συνεργασίες με παίκτες όπως η Κίνα και η Ρωσία, να ενισχύσει τις εσωτερικές της δυνατότητες και να πρωτοστατήσει σε περιφερειακές πρωτοβουλίες. Αυτή η πολυδιάστατη προσέγγιση είναι απαραίτητη για να διασφαλίσει την ευημερία των πολιτών της και την εθνική της ασφάλεια σε έναν ταραγμένο κόσμο.

Η Ελλάδα δεν είναι απαραίτητο να απομακρυνθεί από την Ευρώπη, αλλά να υιοθετήσει μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση. Η οικονομική ανάκαμψη είναι πραγματική, αλλά απαιτείται πιο στοχευμένη πολιτική για να επωφεληθεί πραγματικά η μεσαία τάξη. Η πρόκληση είναι να μετατραπεί η πρόσφατη σταθερότητα σε βιώσιμη, χωρίς αποκλεισμούς πρόοδο.

---